Vừa đặt chân đến ngôi chùa cổ Borobudur (nằm gần thành phố Yogyakarta, đảo Trung Java), nhà báo Penny Watson của tờ South China Morning Post (Hồng Kông) đã dừng lại chiêm ngưỡng những phiến đá và bảo tháp cổ kính (gọi là bảo tháp). ) hình chuông đẹp cũng như tượng Phật thiền định.
Tuy nhiên, cô sớm nhận ra rằng nhiều người đến thăm Borobudur tỏ ra không tôn trọng ngôi chùa cổ kính này.
Ngôi chùa Phật giáo Đại thừa xinh đẹp này có niên đại từ thế kỷ thứ 8 và thứ 9
Cấu trúc chùa gồm nhiều khối đá xếp chồng lên nhau, có tháp cao 10 tầng. Khi nhìn từ trên cao, khu phức hợp có hình dạng một mô típ mandala Phật giáo khổng lồ với một bảo tháp ở trên cùng có thể nhìn thấy từ vùng nông thôn xung quanh.
Chùa được trang trí bằng 2.670 tấm phù điêu bằng đá chạm khắc mô tả các hoạt động xã hội cách đây 1.200 năm.
Riêng trên 3 tầng trên cùng có 3 bệ đá tròn, phẳng và nhẵn có 72 bảo tháp hình chuông (bảo tháp), bên trong đặt 72 tượng Phật ngồi (mỗi bảo tháp có 1 tượng Phật). Tuy nhiên, chỉ có 16 bức tượng trong số này chưa bị đánh cắp đầu.
Đỉnh của ngôi chùa – được gọi là “niết bàn” hay “trí tuệ tối cao” – được trang trí bằng một bảo tháp đồ sộ được đồn đại là được dát vàng.
Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) đã đưa ngôi chùa vào danh sách Di sản Thế giới vào năm 1991 và kể từ đó ngôi chùa đã trải qua nhiều lần trùng tu.
Chùa có tổng cộng hơn 500 tượng Phật nhưng khoảng 300 đầu Phật đã bị đánh cắp. Trong số này, 135 đầu tượng Phật có lẽ vẫn còn được cất giấu trong các bộ sưu tập tư nhân ở châu Âu.
Chùa có 72 bảo tháp hình chuông. Ảnh: Penny Watson
Chỉ có 16 bức tượng còn đầu chưa bị đánh cắp. Ảnh: Penny Watson
Ông Din, hướng dẫn viên du lịch của nhà báo Penny, cho biết ông rất vui với những thay đổi ở Borobudur kể từ khi ngôi chùa mở cửa trở lại vào tháng 3/2023.
Ông cho biết, vào tháng 3 năm 2020, khi đại dịch COVID-19 xuất hiện, UNESCO đã gây áp lực lên chính quyền địa phương phải đóng cửa ngôi chùa do hàng loạt vấn đề như phá hoại, vẽ bậy và nhai kẹo cao su.
“Giấy gói kẹo được nhét vào các khoảng trống trên hình chạm khắc, thậm chí đầu điếu xì gà còn được để lại trên đá và rất nhiều hình vẽ bậy” – Din lắc đầu nói.
Hiện tại, khách du lịch chỉ được phép vào thăm chùa 1 giờ mỗi lần và phải có hướng dẫn viên đi cùng. Ảnh: Penny Watson
Du khách phải mang dép cói để bảo vệ ngôi chùa. Ảnh: Penny Watson
Din lớn lên gần đền Borobudur. Anh kể: “Khi còn nhỏ, tôi thường cùng bạn bè chạy quanh chùa và leo lên các bảo tháp. Một trong những việc chúng tôi thích làm nhất là nhặt những đồng xu do khách du lịch Trung Quốc ném vào bảo tháp để cầu may mắn”.
Tuy nhiên, kể từ khi làm hướng dẫn viên du lịch tại đây từ năm 2008, ông tự coi mình là một trong những người canh giữ chính của ngôi chùa.
“Thời kỳ trước khi chùa đóng cửa, trẻ em trèo lên bảo tháp, chọc ô vào các tấm kính. Vì không có nhà vệ sinh nên phải đi tiểu vào chai nước, sau đó bị lộn ngược”. -Dìn nói thêm.
Theo lời kể của anh, dù là khách du lịch hay người dân địa phương, họ đều không tỏ ra mấy quan tâm đến sự linh thiêng của ngôi chùa.
Các biện pháp an ninh mới sẽ giúp bảo vệ ngôi chùa hiệu quả hơn. Ảnh: Penny Watson
Năm 2016, một công ty sản xuất nước tăng lực đã quay phim quảng cáo trái phép tại đây, trong đó có cảnh các vận động viên biểu diễn nhào lộn kiểu parkour trên các bảo tháp.
Trong một trường hợp khác, một nhiếp ảnh gia đã làm vỡ phần đỉnh của một bảo tháp khi anh ta đu mình lên đó và ngả người ra sau để chụp ảnh.
Phong tục leo tháp chạm vào tượng Phật của người dân địa phương để cầu may cũng là một vấn đề. Hoạt động đó đã bị cấm kể từ năm 2019.
Hướng dẫn viên du lịch tại chùa đều là người dân địa phương. Ảnh: Penny Watson
Theo chính phủ, các quy định mới được ban hành nhằm bảo vệ ngôi chùa và “bảo tồn tài sản lịch sử và văn hóa của đất nước”.
Ngôi chùa chỉ đón tối đa 1.200 du khách mỗi ngày, 150 du khách mỗi giờ và chỉ mở cửa trong 8 giờ. Giá vé tham quan cũng tăng từ 25 USD lên 90 USD đối với khách nước ngoài và khoảng 50 USD đối với khách nội địa.
Du khách được phát dép rơm để đi và phải có hướng dẫn viên địa phương đi cùng.
Tượng Phật bị mất đầu trong chùa. Ảnh: Penny Watson
Để ngăn chặn những hành vi trái pháp luật, phá hoại như trước đây, du khách phải xuất trình giấy tờ tùy thân khi mua vé. Thông tin cá nhân của khách được lưu trữ trong dây đeo cổ tay và được lực lượng an ninh quét để đảm bảo họ không ở lại quá giờ đã định.
Du khách bị cấm mang thức ăn bên ngoài vào chùa nên không còn giấy gói kẹo vương vãi khắp nơi.
Theo ông Din, học sinh địa phương hiện nay chỉ được phép vào khuôn viên chùa và không còn được leo lên quần thể chùa phía trên nên vấn đề tiểu tiện, dùng ô hay viết bậy đã giảm đáng kể.
Borobudur hiện chỉ mở cửa cho du khách từ 8 giờ sáng đến 4 giờ chiều hàng ngày và công chúng không thể lên đỉnh bảo tháp nữa. Theo giải thích của ông Dìn, đây là khung giờ đảm bảo vẫn còn ánh sáng ban ngày, tránh trường hợp du khách lớn tuổi bị vấp ngã do thiếu ánh sáng hoặc bị lạc.
