Cháy ngầm không phải là hiếm. Trên thực tế, đó là hiện tượng xảy ra trên toàn cầu, từ Mỹ, đến Đức hay Trung Quốc.
Các vụ cháy ngầm phổ biến nhất là cháy vỉa than, nơi có một lượng lớn than dưới lòng đất. Nguồn nhiên liệu khổng lồ kết hợp với nguồn oxy vô tận và chi phí khổng lồ để dập tắt khiến những dòng chảy này tồn tại trong nhiều năm, nhiều thập kỷ và thậm chí nhiều thế kỷ.
Hỏa hoạn cũng có thể xảy ra ở các mỏ khí đốt tự nhiên lớn. Do tính chất độc hại của khí tự nhiên đối với con người, không có gì lạ khi người ta cố tình đốt các mỏ khí đốt tự nhiên nhằm mục đích đốt cháy nguồn nhiên liệu.
Tuy nhiên, không giống như than đá, gần như không thể xác định được lượng khí tự nhiên thực sự bị giữ lại bên dưới bề mặt Trái đất. Vì vậy, việc đốt cháy tài nguyên khí đốt tự nhiên luôn là một canh bạc. Đây cũng là điều đã xảy ra với vụ cháy kéo dài hàng thập kỷ ở miệng núi lửa Darvaza ở Turkmenistan.
Cổng địa ngục là miệng núi lửa Darvaza, nằm ở sa mạc Karakum của Turkmenistan.
Nguồn gốc của “Cổng địa ngục”
Miệng núi lửa Darvaza nằm ở sa mạc Karakum của Turkmenistan, rộng 70m và sâu 20m. Ngọn lửa bùng lên từ mọi ngóc ngách của những tảng đá xung quanh miệng núi lửa khi khí tự nhiên thấm qua.
Nơi đây còn được mệnh danh là “Cổng địa ngục” bởi ngọn lửa bất tận đã cháy suốt hơn 50 năm không hề tắt.
Hình ảnh ngọn lửa bùng cháy bên trong miệng núi lửa cùng với những câu chuyện chưa được xác minh về nguồn gốc của nó đã khiến “Cổng địa ngục” trở thành điểm thu hút khách du lịch đến Turkmenistan.
Không ai biết miệng núi lửa Darvaza được hình thành như thế nào vì không có ghi chép bằng văn bản và không có nhân chứng nào kể lại sự hình thành của nó. Tuy nhiên, có hai giả thuyết chính về sự hình thành của miệng núi lửa.
Lời giải thích phổ biến nhất là Darvaza là nơi xảy ra vụ sập giàn khoan dầu của Liên Xô vào những năm 1970. Khi các công nhân đang đào, họ nhận ra mình đã chạm phải một hang động dưới lòng đất. Họ bỏ chạy khỏi hiện trường khi mặt đất bắt đầu lún xuống bên dưới, nuốt chửng các thiết bị.
Sau đó, để ngăn khí độc lan ra khu vực xung quanh, các kỹ sư đã đốt miệng núi lửa. Nhưng họ không nghĩ nó sẽ cháy lâu đến thế.
Trong khi đó, các nhà địa chất cho rằng miệng núi lửa Darvaza được phát hiện vào những năm 1960, nhưng phải đến những năm 1980 nó mới bị đốt cháy để ngăn khí tự nhiên rò rỉ ra cộng đồng xung quanh.
Nỗ lực dập tắt đám cháy
Năm 2010, Tổng thống Turkmenistan Gurbanguly Berdymukhamedov đã yêu cầu các nhà khoa học tìm cách dập tắt đám cháy ở Cổng địa ngục.
Tuy nhiên, việc dập tắt ngọn lửa bất tận từ nguồn khí đốt tự nhiên dưới lòng đất là điều gần như không thể. Ngay cả khi toàn bộ lỗ được che phủ hoàn toàn, chỉ cần một khe hở nhỏ cũng có thể khiến khí thoát ra ngoài và bốc cháy trở lại.
Miệng núi lửa Darvaza là một điểm thu hút khách du lịch nổi tiếng, những người tò mò muốn được tận mắt nhìn thấy Cổng địa ngục.
Năm 2022, Tổng thống Berdymukhamedov tái khẳng định mong muốn dập tắt miệng núi lửa Darvaza, với lý do ảnh hưởng đến môi trường cũng như sức khỏe của người dân địa phương.
Ngọn lửa bất tận liên tục thải khí mê-tan vào khí quyển và ảnh hưởng đến người dân thị trấn Darvaza (hay Derweze) gần đó.
Bên cạnh đó, Tổng thống Berdymukhamedov cũng cho rằng miệng núi lửa này cũng đang lãng phí tài nguyên thiên nhiên của Turkmenistan. Nếu đám cháy được dập tắt, Turmenistan có thể khai thác khí đốt tự nhiên làm nhiên liệu và cải thiện nền kinh tế đất nước. Turkmenistan là quốc gia có trữ lượng khí đốt tự nhiên lớn thứ tư trên thế giới.
Năm 2013, nhà thám hiểm George Kourounis trở thành người đầu tiên leo lên miệng núi lửa Darvaza. Kourounis chỉ có 17 phút để leo xuống độ sâu hơn 30m, lấy chỉ số khí và mẫu đất trước khi được cẩu lên.
Nhà thám hiểm cho biết khi đào đất để thu thập mẫu vật, ngay lập tức những ngọn lửa mới xuất hiện. Ngay cả một vết nứt mới và rất nhỏ trên miệng núi lửa cũng tạo ra lối thoát cho khí thoát ra dưới lòng đất và đốt cháy ngọn lửa.
Sau nửa thế kỷ, ngọn lửa vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại. Có vẻ như miệng núi lửa Darvaza sẽ tiếp tục cháy trong một thời gian tới. Nếu ngọn lửa được để yên, không ai biết nó sẽ cháy trong bao lâu hoặc còn bao nhiêu khí gas bị mắc kẹt dưới lòng đất.
Các chuyên gia đồng ý rằng bất kỳ nỗ lực nào nhằm đóng Cổng Địa ngục đều sẽ rắc rối, nguy hiểm, tốn kém và được cho là không có kết quả. Cuối cùng, có lẽ lựa chọn tốt nhất là không làm gì cả. Vì vậy, miệng núi lửa Darvaza sẽ vẫn là điểm thu hút khách du lịch, những người tò mò muốn tận mắt nhìn thấy Cổng địa ngục.
