Nếu ai đã từng nghe qua bài hát “Bóng cây thông” thì chắc hẳn đã biết về loài cây này, nhưng ít ai biết về cây thông. Từ lâu cây xà nu đã được biết đến như một biểu tượng cho sức sống mãnh liệt của núi rừng Tây Nguyên. Đặc biệt cây cho quả ăn được, khi tách hạt có thể chế biến thành món ăn vặt rất được chị em ưa chuộng vì vừa thơm, giòn, béo ngậy lại có nhiều chất dinh dưỡng tốt cho sức khỏe.
Ngoài tên gọi, cây giao còn được gọi là cây cầy, cây cô đơn. Cây thường mọc hoang ở bãi đất trống, ven đường, quanh năm xanh tốt và cho quả thu hoạch vào dịp cuối năm.
Trước đây, người dân Tây Nguyên thường ngồi dưới gốc cây để nghỉ ngơi. Nếu đói, họ sẽ nhặt quả quất, dùng đá đập vỡ vỏ và ăn phần nhân trắng bên trong.
Anh Kha Nguyên – một người dân ở Tây Nguyên chia sẻ: “Đây là loại cây mọc hoang, khi quả chín rụng dày dưới gốc. Kènia mọc đầy gốc cây cổ thụ không ai trèo lên hái được. Trước đây, người dân hái trái về ăn “xóa đói”, không ngờ hiện nay loại hạt này bán rất chạy trên thị trường, từ đó nghề hái trái về đập lúa lấy hạt bán cho thương lái đã mang lại nguồn thu đáng kể. nguồn thu nhập cho nhiều người.”
Cũng theo ông Khả Nguyên, kina được bán thương mại, thậm chí thu mua xuất khẩu nên giá tăng từ vài chục nghìn đồng lên hàng trăm nghìn đồng/kg.
Quả quất nhỏ khá giống quả xoan, to cỡ đầu ngón tay cái. Khi chín, quả sơ ri chuyển sang màu vàng và tự rụng. Đến tháng 11 hàng năm, hạt dổi vào thu mua, lúc này người dân Tây Nguyên sẽ đi hái quả, tách hạt đem ra chợ bán.
Anh Kha cho biết: “Phải 5-6kg quả tươi mới được 1kg hạt. Mọi người chỉ cần ngồi dưới gốc cây và nhặt một quả cân trong vài giờ. Nhưng việc phá lớp vỏ cứng bên ngoài để lấy phần nhân cần sự tỉ mỉ và mất nhiều thời gian”.
Hiện nay trên thị trường có hai loại nụ hôn là tươi và rang sẵn. Hạt tươi có giá khoảng 100.000 đồng/kg còn hạt rang có giá khoảng 150.000 đồng/kg. Loại hạt này được bán đắt hàng nhất vào khoảng thời gian cận Tết Nguyên đán.
Không chỉ có hương vị lạ miệng, thơm ngon, hấp dẫn mà còn chứa nhiều chất dinh dưỡng tốt cho sức khỏe. Hạt chứa tới 67% dầu rất tốt cho da và tóc. Đồng thời, hàm lượng protein và các loại vitamin khác trong hạt rất cao (9% carbohydrate, 61,4g sắt, 103,3mg canxi, 37mg vitamin khác).