Hồ sát nhân
Ngày 21 tháng 8 năm 1986, một thảm họa xảy ra xung quanh hồ Nyos ở Cameroon, giết chết gần 2.000 người và gần 8.000 động vật chỉ trong một đêm. Một người đàn ông đi du lịch từ làng Wum đến làng Nyos đã phát hiện ra thảm họa này.
Ban đầu, anh nhìn thấy một con linh dương nằm chết bên vệ đường. Sau đó, khi vào làng, anh phát hiện thêm xác một con chó, hai con chuột và một số xác khác.
Người đàn ông quyết định đến trại trước để hỏi thăm tình hình thì phát hiện xác chết nằm la liệt khắp nơi. Sau khi tìm kiếm khắp nơi và không tìm thấy người sống sót, anh ta lập tức chạy về Wum để báo tin.
Chỉ sau một đêm, hồ nước kỳ lạ đã giết chết gần 2.000 người và khoảng 8.000 động vật quanh bán kính 20 km. (Ảnh: smithsonianmag)
Sau khi nhận được thông tin về vụ việc, chính quyền địa phương đã lập tức cử công an đến điều tra. Theo thông tin từ những ngôi làng lân cận, cảnh sát biết trước khi vụ việc xảy ra, họ đã nghe thấy một âm thanh rất lớn giống như một quả bom phát nổ.
Sau đó, không khí xung quanh nồng nặc mùi khó chịu khiến mọi người chìm vào giấc ngủ. Họ không biết rằng, tại làng Nyos, một thảm họa khó quên sắp diễn ra.
Theo thống kê của cảnh sát, số người chết lên tới hơn 1.746. Không có dấu hiệu của bất kỳ thương tích hoặc va chạm nào trên cơ thể họ. Bên cạnh đó, khoảng 8.000 loài trong nước và hoang dã cũng chết một cách bí ẩn.
Nhiều người nói rằng người dân làng Nyos và các loài động vật đã chết vì linh hồn ma quỷ ẩn dưới hồ Nyos đã trốn thoát.
Một nhóm chuyên gia đã được chính phủ Cameroon cử tới hiện trường để tham gia giải quyết vụ việc. Trong quá trình điều tra, các chuyên gia nhận thấy thi thể các nạn nhân tập trung chủ yếu trong bán kính 20km quanh hồ Nyos. Càng gần hồ, số lượng xác chết càng nhiều.
Đặc biệt, hầu hết những người thiệt mạng đều ở làng Nyos, nơi gần hồ nhất. Những ngôi làng nằm xa hồ hơn có nhiều người sống sót hơn.
Sau thảm họa ngày tận thế, nước hồ Nyos chuyển từ xanh sang đỏ. (Ảnh: smithsonianmag)
Sau nhiều ngày điều tra, các nhà khoa học đưa ra giả thuyết rằng do hồ Nyos nằm trên miệng núi lửa nên sau khi hoạt động trở lại, ngọn núi lửa này đã phun trào khí độc gây ra thảm họa.
Tuy nhiên, giả thuyết này nhanh chóng bị bác bỏ khi nhiều nhân chứng cho biết họ không nhìn thấy bất kỳ hoạt động động đất hay rung chuyển nào. Đồ đạc và nhà cửa cũng không có dấu hiệu bị phá hoại.
May thay, họ nhận được thông tin nước hồ Nyos sau tiếng nổ lớn đã chuyển từ xanh sang đỏ và có mây. Cuối cùng, các chuyên gia mới tìm ra “thủ phạm” bí ẩn gây ra thảm họa chính là hồ Nyos.
Ngăn chặn thảm họa xảy ra lần nữa
Trên thực tế, một trận lở đất đã diễn ra bên cạnh hồ Nyos. Trận lở đất này đã tạo ra một cơn sóng thần cao tới 25 mét làm ngập khu vực xung quanh hồ. Nhưng, vụ lở đất này không thể giết nhiều người như vậy.
Đáy hồ Nyos chứa một lượng khí CO2 khổng lồ. Lý do, hồ Nyos được hình thành trên “dòng núi lửa” của Cameroon. Dòng núi lửa này có lẽ đã hình thành cách đây 150 triệu năm.
Hồ Nyos lại hình thành trên miệng núi lửa. Các hồ miệng núi lửa thường có nồng độ CO2 cao hơn bình thường. Lượng CO2 thông thường không rò rỉ ra bên ngoài mà bốc hơi khi nước hồ được bổ sung khi trời mưa.
Tuy nhiên, hồ Nyos rất tĩnh lặng và ít bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi của môi trường. Hồ nước này thay vì giải phóng CO2 thì lại tích tụ nó như một kho chứa khí áp suất cao. Thậm chí một lít nước hồ hòa tan hơn 5 lít CO2.
Để ngăn thảm họa tái diễn, các chuyên gia đã lắp đặt nhiều đường ống dẫn khí CO2 dưới đáy hồ. (Ảnh: smithsonianmag)
Khi sạt lở xảy ra, khí CO2 dưới đáy hồ được nâng lên và bắn lên khỏi mặt nước. Khoảng 1,2 km3 CO2 được giải phóng trong vòng 20 giây tạo thành đám mây cao khoảng 100 m và tỏa ra xung quanh. Khi đám mây CO2 bao phủ, mọi ngọn lửa đang cháy đều bị dập tắt. Ngôi làng Nyos gần hồ suýt chút nữa không thoát khỏi thảm họa diệt vong.
Sau khi tìm ra nguyên nhân thực sự khiến gần 2.000 người chết, hồ Nyos đã được các nhà khoa học và chính quyền giám sát chặt chẽ. Một ống xả khí CO2 đã được lắp đặt dưới đáy hồ. Sau khi thử nghiệm thành công năm 1995, ống xả khí độc chính thức được đưa vào sử dụng năm 2001.
Tính đến mùa thu năm 2006, ống xả vẫn hoạt động tốt và thải ra gần 20 triệu mét khối khí mỗi năm, tức là nhiều hơn lượng không khí đi vào hồ. Các nhà khoa học cho rằng mức giảm này là quá nhỏ.
Một lo ngại khác là con đập tự nhiên ở phía bắc hồ Nyos đang bị xói mòn và có thể sụp đổ sau 5 năm nữa. Nếu đập bị vỡ, 50 triệu mét khối nước có thể tràn ra khỏi hồ, nhấn chìm tới 10.000 người khi tràn xuống các thung lũng bên dưới.
Khi hồ mất một lượng nước lớn như vậy, mực nước có thể hạ xuống tới 40m. Áp lực nước giữ CO2 dưới đáy hồ sẽ không còn và sẽ gây ra một vụ phun trào CO2 khác kinh hoàng hơn vụ mùa năm 1986.
Cuối cùng, giải pháp được các nhà khoa học khẩn trương thực hiện là vừa gia cố đập tự nhiên bằng bê tông, vừa lắp đặt thêm 4 ống hút để giảm CO2 xuống mức an toàn.
