Vị vua này là Trần Minh Tông, tên thật là Trần Mạnh, là vị vua thứ 5 của nhà Trần (sau Trần Anh Tông và trước Trần Hiến Tông). Vua Trần Minh Tông là con thứ tư của vua Trần Anh Tông và hoàng thái hậu Chiêu Hiền Trần Thị (con gái Bảo Nghĩa vương Trần Bình Trọng). Ông sinh ngày 21 tháng 8 âm lịch năm 1300, đúng một ngày sau khi Hùng Đại Vương Trần Quốc Tuấn băng hà.
Thời bấy giờ, các hoàng tử mới sinh ra đều khó nuôi nên khi Hoàng tử Mạnh chào đời, Hoàng đế Anh Tông đã nhờ Công chúa Thụy Bảo (cô ruột của Hoàng đế Anh Tông) chăm sóc. Công chúa Thụy Bảo cho rằng mình xui xẻo nên đem hoàng tử Mạnh về nhờ anh là Chiêu Văn Vương Trần Nhật Duật nuôi nấng. Trần Nhật Duật coi Hoàng tử Mạnh không khác gì con ruột, đặt tên con là Thành Sinh, giống như hai con là Thành An, Thành Nỗ.
Vua Trần Anh Tông truyền ngôi cho ông vào năm Giáp Dần (1314) khi ông mới 14 tuổi. Sau đổi niên hiệu là Đại Khánh. Hoàng đế Anh Tông vẫn giúp ông lo việc chính sự. Dưới thời vua Minh Tông, nhà Trần tiếp tục duy trì sự hưng thịnh do các đời vua trước tạo nên. Ông trị vì 15 năm (1314-1329) và lên ngôi hoàng đế 28 năm. Đặc biệt, ông có 4 người con trai nối ngôi vua là Trần Hiến Tông, Trần Dụ Tông, Trần Duệ Tông và Trần Nghệ Tông.
Vua Minh Tông có tấm lòng nhân hậu, hay thương người nhưng xét việc không rõ ràng. Ông biết trọng nghĩa sĩ nên dưới trướng có các bậc hiền triết như Chu Văn An, Nguyễn Trung Ngạn, Trương Hán Siêu, Phạm Ngũ Lão, Đoàn Nhữ Hài giúp việc. Nhưng vì quá tin Trần Khắc Chung và Văn Hiếu Hầu, năm 1328, ông đã giết Huệ Vũ vương Trần Quốc Chấn, một người có công, là cậu ruột và là Quốc công (bố vợ). Bắt đầu từ đời Minh Tông, bà ngoại thích họ Lê – tức là Lê Quý Ly có cơ sở để chuyên quyền sau này vì các vua Hiển Tông, Nghệ Tông, Duệ Tông đều là con của hai dì Lê Quý Ly – Hồ Quý Ly.
Năm Ất Mão (1315), vua Trần Minh Tông ra lệ cấm người trong nhà không được thưa kiện lẫn nhau. Năm Quý Hợi (1323), vua mở khoa thi Thái học để chọn người hiền tài ra giúp nước. Một trong những người tài được vua trọng dụng là Lê Cự Nhân. Lê Cự Nhân làm quan qua 3 đời vua: Trần Minh Tông (1314-1329), Trần Hiến Tông (1329-1341) và Trần Dụ Tông (1341-1369). Sinh thời, ông nổi tiếng là người thanh liêm, chính trực.
Dưới thời Trần Minh Tông, Lê Cự Nhân còn trẻ nhưng đã làm quan đến chức Tham chính. Ông từng dám chê quan Hành khiển khiến Trương Hán Siêu làm chính trị như chân ấp (nghĩa là đạp cầu ở quê, sai nhiều mà đúng chẳng bao nhiêu).
Năm 1354 Trương Hán Siêu mất, cũng là năm Lê Cự Nhân mất. Sách “Đại Việt sử ký toàn thư” có ghi lại một câu chuyện nhỏ về ông như sau:
Thời vua Minh Tông, Lê Cự Nhân giữ chức Cơ Mật, kiêm Thông phán. Một lần, khi Lê Cự Nhân khám án ngục tại gia, bị thái úy Quách Lão vu oan. Vua Minh Tông hỏi sao ông không tránh. Anh ấy trả lời rằng tôi thà bị trừng phạt còn hơn lừa dối. Nếu bạn là một quan chức, làm thế nào bạn có thể thống trị bộ máy hành chính của chính mình?
Về sau, Lê Cự Nhân được truy tặng chức Nhập thị ngự sử khiển Hữu thị lang trung bộ Tả thị lang.
Vua Trần Minh Tông ở ngôi 15 năm rồi nhường ngôi cho con là Thái tử Vương (sau là vua Trần Hiến Tông) vào năm 1329 để làm hoàng đế 28 năm. Ông mất ngày 19 tháng 2 năm Đinh Dậu (1357) hưởng thọ 58 tuổi.
-2024-05-04-15-26.jpg)
