“Tàu lượn Gimli” là biệt danh của vụ máy bay hạ cánh khẩn cấp nổi tiếng thế giới cách đây 40 năm. Do lỗi kỹ thuật và lỗi của con người, một chiếc Boeing 767 của Air Canada đã hết nhiên liệu ở độ cao 12.497 m. Các phi công đã hạ cánh khẩn cấp tại một căn cứ không quân cũ.
Điều kỳ diệu là phi công đã hạ cánh thành công mà không gây thương tích nghiêm trọng nào cho hành khách và phi hành đoàn. Thậm chí chiếc máy bay sau đó còn tiếp tục phục vụ hãng thêm 25 năm nữa.
Ảnh: Bob Pearson
Hai động cơ máy bay đồng loạt ngừng hoạt động trên không
Vào ngày 23 tháng 7 năm 1983, Chuyến bay 143 của Air Canada cất cánh từ Montreal, Québec, qua Ottawa đến Edmonton, Alberta, Canada. Chiếc Boeing 737 mới 5 tháng tuổi sẽ thực hiện sứ mệnh chở 61 hành khách và 8 thành viên phi hành đoàn.
Cơ trưởng của chuyến bay là Robert (Bob) Pearson, 48 tuổi. Ông là một phi công dày dạn kinh nghiệm với 15.000 giờ bay, trong đó có 5.200 giờ bay với Boeing 767. Ông cũng là một phi công tàu lượn nổi tiếng. Cơ phó là Maurice Quintal, 36 tuổi, có hơn 7.000 giờ kinh nghiệm bay thương mại.
Chiếc máy bay liên quan đến vụ tai nạn. Ảnh: Ted Quackenbush
Hơn một giờ sau khi cất cánh, máy bay bắt đầu gặp sự cố. Khi đang bay ở độ cao khoảng 12.000 m trên không phận Red Lake, Ontario, các phi công nhận được cảnh báo áp suất nhiên liệu thấp ở bên trái máy bay.
Các phi công cho rằng đồng hồ đo nhiên liệu bị lỗi (đã xảy ra trên chuyến bay trước) và tắt báo động vì đây không phải là điều quá nguy hiểm. Ngoài ra, màn hình máy tính quản lý chuyến bay (FMC) cho biết máy bay vẫn còn nhiều nhiên liệu.
Tuy nhiên, trong giây lát, đồng hồ báo áp suất nhiên liệu ở bên phải máy bay cũng vang lên. Nhận thấy tình hình bắt đầu trở nên nghiêm trọng, các phi công quyết định chuyển hướng đến sân bay gần nhất là Winnipeg, cách đó 193 km.
Khi máy bay bắt đầu hạ độ cao, hệ thống báo động buồng lái vang lên inh ỏi, cảnh báo rằng máy bay đã hết nhiên liệu. Tất cả các động cơ lần lượt tắt, khiến máy bay mất hết lực đẩy.
Chưa hết, Boeing 767 là một trong những máy bay phản lực đầu tiên sử dụng hệ thống điện tử hàng không, chạy bằng điện được tạo ra từ động cơ của máy bay. Do đó, khi động cơ ngừng hoạt động, tất cả các thiết bị khác đều bị tắt. Màn hình trong buồng lái giờ không còn hiển thị bất kỳ thông tin nào.
May mắn thay, một tua-bin khí ram (RAT) được trang bị trên máy bay đủ để cung cấp năng lượng cho các thiết bị khẩn cấp, phục vụ quá trình hạ cánh. Nó cũng cung cấp hỗ trợ thủy lực cho phi hành đoàn để điều khiển máy bay.
Tuy nhiên, theo tính toán của Cơ phó Maurice Quintal, máy bay không thể cầm cự đủ lâu để bay đến sân bay Winnipeg. Vì vậy, cơ trưởng quyết định chọn căn cứ không quân cũ ở Gimli, cách đó 72 km.
Hình ảnh mô phỏng chuyến bay 143.
Máy bay biến thành tàu lượn và hạ cánh thần kỳ
Mặc dù căn cứ đã ngừng hoạt động và không có dịch vụ hạ cánh khẩn cấp nhưng đây là phương án khả thi nhất trong tình thế ngàn cân treo sợi tóc. Tuy nhiên, cả hai phi công đều không biết rằng căn cứ đã bị biến thành đường đua và đang tổ chức một sự kiện đua xe vào ngày hôm đó. Những người trên mặt đất không biết rằng một con chim sắt khổng lồ đang tiến về phía họ.
Các phi công cũng nhận ra rằng họ đang bay quá nhanh và quá cao so với đường băng hạ cánh. Với kinh nghiệm của một phi công tàu lượn, cơ trưởng đã điều khiển máy bay lăn sang một bên để giảm độ cao và tốc độ.
Khi máy bay bắt đầu hạ cánh, phi công đã cố gắng hết sức để kéo phanh. Lốp xe bắt đầu nổ, mũi máy bay đập xuống đất tạo thêm lực ma sát làm giảm tốc độ máy bay. Cuối cùng, chiếc máy bay đã hạ cánh thần kỳ và cứu sống 69 người.
Ảnh: Ken Spicer
Sau vụ tai nạn, các nhà điều tra phát hiện máy bay chỉ còn 64 lít nhiên liệu. Tất cả là do hàng loạt lỗi kỹ thuật cộng với lỗi của con người. Đầu tiên phải kể đến là hệ thống chỉ báo nhiên liệu có vấn đề. Thứ hai là lỗi quy đổi sai đơn vị nhiên liệu, khi kíp lái tính bằng pound thay vì kilogam. Vì vậy, thay vì đổ đầy 20.088 lít nhiên liệu cần thiết cho chuyến bay trở về Edmonton, máy bay đã cất cánh với ít hơn 5.000 lít còn lại.
Đội trưởng Robert Pearson chụp ảnh cùng một cổ động viên nhí.
Sau một cuộc điều tra nội bộ, thuyền trưởng, sĩ quan đầu tiên và công nhân bảo trì đã phải chịu hình thức kỷ luật. Hai năm sau, các phi công mới được Liên đoàn Hàng không Quốc tế khen thưởng vì đã cứu sống 69 người trên Chuyến bay 143. Bản thân chiếc Boeing 767 sau đó cũng được sửa chữa và trở lại phục vụ hãng cho đến năm 2008.
Nguồn: Tổng hợp
