Khi cơn gió nóng thổi qua phòng khách, Donata Grillo, một người sống sót sau căn bệnh ung thư với máy điều hòa nhịp tim và suy giảm thị lực, ngồi bên ban công và đắp một chiếc khăn ướt lên tay chân.
Donata Grillo dùng khăn ướt lau người. Ảnh: NYIMES
Đó là tất cả những gì cô có thể làm để hạ nhiệt cơ thể trong tuần này, khi thời tiết lên tới 41 độ C tại quê hương Rome của cô. Căn hộ của người phụ nữ 75 tuổi này không có điều hòa hay quạt, thậm chí là tủ lạnh.
“Cảm giác giống như luộc mì cả ngày vậy,” cô Grillo nói, xoay hai tay để mô phỏng việc đổ nước sôi ra khỏi nồi. Một chuyến thăm từ một nhân viên xã hội là liên lạc duy nhất của cô ấy trong nhiều ngày. Cái nóng buộc cô phải ở trong nhà.
“Đừng đi đâu cả. Ở đó quá nóng và nguy hiểm cho cô ấy”, Carlotta Antonelli, 28 tuổi, nhân viên tổ chức từ thiện Caritas, nói với Grillo hôm 19/7.
Những đợt nắng nóng liên tiếp thiêu đốt nước Ý và phần còn lại của Nam Âu trong tuần qua đã buộc những người đủ điều kiện phải tìm nơi trú ẩn trong những ngôi nhà và văn phòng có máy lạnh hoặc những nơi ẩn dật bên bờ biển.
Nhưng đối với nhiều người cao niên, nắng nóng đã trở thành đại dịch COVID-19 mới.
Cái nóng như thiêu như đốt đã bao trùm lục địa này như một căn bệnh truyền nhiễm, cô lập người già, khiến các chính phủ và dịch vụ xã hội phải ra sức bảo vệ nhóm người này.
“Bây giờ họ thậm chí còn cô đơn hơn,” cô Antonelli nhận xét khi lái xe qua hai khu vực ngoại ô rộng lớn, thu nhập thấp, nơi tổ chức từ thiện của cô thường xuyên hỗ trợ hàng chục cư dân. Cô ấy đến thăm Grillo mỗi tuần một lần để giúp cô ấy làm công việc hàng ngày và sắp xếp các cuộc hẹn khám bệnh và pháp lý.
Cô Antonelli đến thăm bà Francesca Azzarita đang sống một mình. Ảnh: NYIMES
Khi nhiệt độ tăng lên, mối đe dọa đối với người già ở châu Âu đang lan rộng. Các nước khẩn trương triển khai nhiều kế hoạch chống nóng để bảo vệ dân số già.
Đối với Ý, nhiệt độ cực cao đã kết hợp với xu hướng nhân khẩu học cấp bách nhất của đất nước – dân số già – để tạo ra một cuộc khủng hoảng đặc biệt nghiêm trọng. Khoảng 24% người Ý trên 65 tuổi, khiến nước này trở thành quốc gia lâu đời nhất ở châu Âu và hơn 4 triệu người trong số họ sống một mình.
Năm ngoái, Ý phải chịu nhiệt độ khắc nghiệt lâu hơn hầu hết các nước châu Âu khác, đối mặt với ba đợt nắng nóng khắc nghiệt.
Gần 30% trong số 61.000 người chết vì nhiệt độ quá cao ở châu Âu vào mùa hè năm ngoái là người Ý, trong đó tuổi tác đóng một vai trò quan trọng. Số người Ý trên 80 tuổi hiện vào khoảng 4,5 triệu người, gần gấp đôi so với 20 năm trước.
Giáo sư Andrea Ungar, chủ tịch Hiệp hội Lão khoa Ý, cho biết: “Những người lớn tuổi mắc các bệnh nền từ trước dễ bị tổn thương hơn. Nhưng nghèo đói và cô lập cũng đóng một vai trò quan trọng.”
Mùa hè nóng nhất từng được ghi nhận ở châu Âu năm 2003 khiến hơn 70.000 người thiệt mạng. Và kể từ đó, nước Ý tiếp tục già đi và phải vật lộn để thích nghi.
Tiến sĩ Francesca De Donato, một nhà nghiên cứu về sức khỏe cộng đồng cho biết: “Ở Ý, thời tiết nóng trước năm 2003 và số lượng người cao tuổi đã tăng lên đáng kể, dẫn đến rủi ro gia tăng”.
Sau năm 2003, Ý trở thành một trong những quốc gia đầu tiên ở Châu Âu đưa ra kế hoạch quốc gia nhằm giảm thiểu tác động của nhiệt độ cực cao, dựa trên hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Bác sĩ Claudio Consoli đo huyết áp tại nhà cho một bệnh nhân lớn tuổi. Ảnh: REUTERS
Các nhà chức trách gần đây đã kêu gọi các bệnh viện và bác sĩ gia đình đặc biệt chú ý đến những người dễ bị tổn thương nhất, đồng thời thiết lập một đường dây điện thoại miễn phí để mọi người có thể tìm kiếm lời khuyên hoặc trợ giúp về các vấn đề liên quan đến nhiệt.
Những ngày như ngày 19/7, khi nắng nóng lên đến đỉnh điểm, được đánh dấu đỏ trên bản tin hàng ngày mà Bộ Y tế Italy phát hành để cảnh báo người dân.
Các kênh truyền hình phát định kỳ hướng dẫn của Bộ Y tế khuyến cáo người dân ở trong nhà trong những giờ nắng nóng nhất; mặc quần áo thoáng mát và thoa kem chống nắng; uống nhiều nước, ăn trái cây tươi, tránh cà phê và đồ uống có cồn; và đặc biệt cẩn thận khi đi ra ngoài trời.
Khi nhiệt độ tăng dần về phía bắc tại các quốc gia đã quen với khí hậu mát mẻ hơn, Bỉ đã thiết lập một kế hoạch nhiệt gồm ba bước, dựa trên việc theo dõi thường xuyên nhiệt độ và nồng độ ôzôn.
Tại Brussels, người cao tuổi và những người dễ bị tổn thương có thể đăng ký qua điện thoại với chính quyền thành phố để được kiểm tra y tế định kỳ ngay khi nhiệt độ vượt mốc 29 độ.
Nhân viên xã hội sẽ phân phát nước uống và kiểm tra môi trường sống. Tuy nhiên, tỷ lệ tử vong vượt mức của Bỉ đã tăng lên 5,7% trong những tháng nóng nhất của mùa hè năm ngoái, cao nhất trong 20 năm.
Tại Hy Lạp, các điểm tham quan ngoài trời của nước này sẽ đóng cửa từ trưa đến 5h30 chiều khi nhiệt độ ở Athens lên tới 44 độ C.
Tất cả các dịch vụ của chính phủ đang tăng cường sẵn sàng đối phó với hậu quả của nhiệt độ cao.
Ở Hy Lạp và những nơi khác, lời khuyên của chính phủ là một mệnh lệnh đơn giản: Hãy ở nhà. Yêu cầu đó đặt ra trách nhiệm đặc biệt đối với chính phủ và nhân viên xã hội để đảm bảo rằng sự cô lập này tự nó không trở thành mối nguy hiểm.
Tại Rome, một nhóm chuyên gia y tế khu vực thường xuyên kiểm tra qua điện thoại với những người dễ bị tổn thương nhất, chủ yếu là người già và người ốm yếu, vào những ngày được gắn cờ màu cam hoặc đỏ vì nắng nóng.
Các quan chức y tế nói rằng trong khi khó khăn và sự cô lập của những người dễ bị tổn thương nhất lặp đi lặp lại trong cuộc chiến chống lại COVID-19, thì đại dịch cũng đã đưa ra một số quy định mới như thăm khám và điều trị tại nhà.
Một đạo luật được chính phủ của cựu Thủ tướng Mario Draghi thông qua vào năm 2022 đã thúc đẩy sự phối hợp tốt hơn giữa các dịch vụ y tế và y tế từ xa. Các cơ quan y tế Ý cũng đang nỗ lực xây dựng một nền tảng kỹ thuật số cho thông tin bệnh nhân để các y tá, bác sĩ và dịch vụ cấp cứu có thể truy cập từ xa.
