Biến đổi khí hậu có thể tạo ra những cơn sóng thần khổng lồ ở Nam Đại Dương bằng cách thúc đẩy lở đất dưới nước ở Nam Cực.
Bằng cách khoan lõi trầm tích hàng trăm mét dưới đáy biển Nam Cực, các nhà khoa học phát hiện ra rằng trong thời kỳ nóng lên toàn cầu trước đó, từ 3 đến 15 triệu năm trước, trầm tích xốp hình thành và sạt lở đất, tạo ra siêu sóng thần ập vào bờ biển Nam Mỹ, New York. Zealand và Đông Nam Á. Vì biến đổi khí hậu đang khiến các đại dương ấm lên , nên nhóm nghiên cứu cho rằng có khả năng một trận sóng thần như vậy sẽ lại xảy ra. Họ đã công bố kết quả nghiên cứu trên tạp chí Nature Communications, Live Science vào ngày 24/5.
Mô phỏng một cơn sóng thần sắp ập vào bãi biển. (Ảnh: iStock).
Jenny Gales, giảng viên về thủy văn và thăm dò đại dương tại Đại học Plymouth, Vương quốc Anh, cho biết : “ Sạt lở đất dưới nước là một tai biến địa chất lớn với khả năng kích hoạt sóng thần dẫn đến thiệt hại nghiêm trọng về người. .
Các nhà nghiên cứu lần đầu tiên tìm thấy bằng chứng về vụ lở đất cổ đại ngoài khơi Nam Cực vào năm 2017 ở phía đông Biển Ross. Bị mắc kẹt bên dưới vụ lở đất là lớp trầm tích yếu của sinh vật biển đã hóa thạch như thực vật phù du. Họ quay trở lại khu vực này vào năm 2018 và khoan sâu xuống đáy biển để thu thập các lõi trầm tích, những cột dài từ vỏ Trái đất có thể tiết lộ lịch sử địa chất trong khu vực theo từng lớp.
Qua phân tích lõi trầm tích, nhóm nghiên cứu nhận thấy lớp trầm tích yếu hình thành trong hai thời kỳ, 3 triệu năm trước vào giữa thế Pliocen và 15 triệu năm trước trong thế Miocen. Vào thời điểm đó, nước xung quanh Nam Cực ấm hơn 3 độ C so với hiện nay, dẫn đến tảo nở hoa. Sau khi chết, chúng lấp đầy đáy biển bên dưới bằng các trầm tích màu mỡ trơn trượt, khiến khu vực này dễ bị sạt lở đất. Theo Robert McKay, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Nam Cực tại Đại học Wellington, trong thời kỳ khí hậu lạnh và các kỷ băng hà sau này, trầm tích bị nghiền nát dưới lớp sỏi thô dày do sông băng và núi băng mang đến.
Các nhà nghiên cứu không biết chắc chắn điều gì đã thúc đẩy các vụ lở đất dưới biển trong khu vực, nhưng họ suy đoán rất có thể đó là do sự tan chảy của các sông băng do khí hậu ấm lên. Sự kết thúc của thời kỳ băng hà khiến các tảng băng co lại và co lại, giảm bớt áp lực lên các mảng kiến tạo của Trái đất, khiến chúng nảy lên trong một quá trình gọi là sự phục hồi đẳng tĩnh .
Sau khi trầm tích yếu tích tụ đủ số lượng, sự dịch chuyển của lục địa Nam Cực gây ra động đất khiến lớp sỏi thô bên trên trầm tích trượt khỏi rìa thềm lục địa dẫn đến sạt lở đất và sóng thần. Quy mô của trận sóng thần cổ đại vẫn chưa được biết, nhưng các nhà khoa học đã ghi nhận hai trận lở đất dưới đáy biển gần đây đã tạo ra những cơn sóng thần lớn gây thiệt hại nghiêm trọng. Trận sóng thần Great Banks năm 1929 giết chết 28 người ngoài khơi Canada và trận sóng thần cao 15 mét ở Papua New Guinea cướp đi sinh mạng của 2.200 người.
Với các lớp trầm tích bị chôn vùi dưới đáy biển Nam Cực và các sông băng phía trên đang dần tan chảy, các nhà nghiên cứu cảnh báo sạt lở đất và sóng thần có thể tái diễn trong tương lai.
- Va chạm tiểu hành tinh, sóng thần cao hơn 300m nhấn chìm sao Hỏa
- Bằng chứng vụ sập núi lửa gây siêu sóng thần lớn nhất lịch sử
- Siêu sóng thần 524m cao nhất từng được ghi nhận trên Trái đất
