Khi lượng máu cung cấp oxy lên não bị giảm hoặc ngừng hoàn toàn, tổn thương có thể xảy ra nhanh chóng, dẫn đến chết não .
Bộ não con người là một cơ quan cực kỳ phức tạp và mỏng manh, phụ thuộc vào nguồn cung cấp oxy thường xuyên từ máu. Nếu không có oxy, các tế bào não, bao gồm cả tế bào thần kinh truyền tín hiệu để suy nghĩ và cảm nhận, bắt đầu chết. Theo Tiến sĩ Danny Gonzalez, nhà nghiên cứu mạch máu não và trợ lý giáo sư tại Viện Thần kinh Barrow ở Phoenix, Arizona, không có câu trả lời rõ ràng về việc não con người có thể tồn tại trong tình trạng thiếu oxy trong bao lâu.
Việc cung cấp oxy cho não đột ngột bị ngừng trong trường hợp tim ngừng đập. (Ảnh: Bệnh viện Farrer Park).
Bộ não con người đòi hỏi nhiều năng lượng hơn bất kỳ cơ quan nội tạng nào khác trong cơ thể. Theo một nghiên cứu năm 2021 trên tạp chí Intensive Care Medicine, mặc dù chỉ chiếm 2% trọng lượng cơ thể ở một người trưởng thành bình thường nhưng não sử dụng khoảng 20% lượng máu được oxy hóa được bơm từ tim . Não cần nguồn cung cấp oxy khổng lồ này để duy trì sự cân bằng của chất điện giải, khoáng chất tích điện đóng vai trò chính trong việc truyền các xung điện trong hệ thần kinh. Sự mất cân bằng điện giải làm gián đoạn khả năng truyền tín hiệu của tế bào thần kinh, bởi vì các tế bào dựa vào dòng natri và kali qua màng, được điều khiển bởi “máy bơm” có thể dễ dàng gặp trục trặc nếu không có đủ oxy. Điều này dẫn đến sự tích tụ nhanh chóng natri và nước, khiến tế bào thần kinh sưng lên.
Thời gian chính xác để não bị tổn thương không thể phục hồi hoặc chết hoàn toàn do thiếu oxy phụ thuộc vào một số yếu tố, bao gồm mức độ và thời gian mất nguồn cung cấp oxy. Đó là bởi vì sự gián đoạn cung cấp oxy cho não có thể cục bộ như đột quỵ hoặc chấn thương đầu, hoặc toàn cầu như ngừng tim, trong đó tim đột ngột ngừng hoạt động.
Theo StatPearls, đột quỵ không khiến tế bào não chết ngay lập tức nhưng thiếu oxy càng lâu thì tổn thương não càng nghiêm trọng . Theo Viện Đột quỵ và Hội chứng Thần kinh Quốc gia (NINDS), trong vòng 5 phút, nồng độ oxy thấp có thể gây hôn mê, co giật và chết tế bào thần kinh. Tuy nhiên, bệnh nhân vẫn có thể phục hồi chức năng não sau đột quỵ nếu được điều trị kịp thời.
Gonzalez cho biết : “Việc thiếu oxy hoàn toàn sẽ khiến các tế bào não chết trong vòng vài phút” . Trong trường hợp ngừng tim, hoạt động điện tự phát trên bề mặt não sẽ biến mất trong vòng 10 – 30 giây sau khi mất nguồn cung cấp máu. Tổn thương não vĩnh viễn có thể xảy ra trong vòng 4 phút sau khi nguồn cung cấp máu bị cắt. Một lượng lớn tế bào chết làm tăng nguy cơ chết não, mất chức năng não hoàn toàn và không thể phục hồi.
Mặc dù tổn thương não do thiếu oxy thường xảy ra trong vòng vài phút, nhưng tốc độ chính xác xảy ra tổn thương có thể khác nhau ở mỗi người, tùy thuộc vào từng cá nhân và các yếu tố nguy cơ như huyết áp, cholesterol và khói thuốc. Sức khỏe tim mạch kém có thể dẫn đến sự tích tụ xơ vữa động mạch, làm cứng và thu hẹp các mạch máu, hạn chế lưu lượng máu đến các mô và cơ quan bên trong, bao gồm cả não.
- Thiếu oxy trong não do đột quỵ có thể dẫn đến bệnh Alzheimer
- Chết não và chết người
- Những bức tranh hang động 4.000 năm tuổi của thổ dân Úc có thực sự mô tả người ngoài hành tinh?
