PM là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm không khí, tác động tiêu cực đến sức khỏe con người. Hãy cùng tìm hiểu bụi mịn PM là gì, bụi mịn là gì và cách bảo vệ bản thân trước tác hại của bụi mịn PM nhé!
1 Bụi mịn PM là gì?
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, WHO báo cáo hơn 92% dân số đang sống trong không khí ô nhiễm và Việt Nam là một trong những quốc gia trong tình trạng báo động cao. Mặc dù các cơ quan, tổ chức đã cố gắng thực hiện các chính sách bảo vệ môi trường nhưng tình trạng ô nhiễm không khí vẫn tiếp tục gia tăng. Trong đó, bụi mịn và bụi siêu mịn được xác định là một trong những tác nhân gây ô nhiễm, ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe con người.
Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ, bụi mịn hay bụi mịn PM (Particulate Matter) là các phân tử vô cơ hoặc hữu cơ lơ lửng trong không khí, thường có nguồn gốc chủ yếu từ khói xe hoặc thông qua quá trình đốt cháy nhiên liệu hữu cơ trong công nghiệp.
Kích thước của bụi mịn rất đa dạng, khó nhìn thấy rõ bằng mắt thường và được đo bằng µm (micromet).
Bụi mịn gây ô nhiễm không khí
2 Các loại bụi mịn và siêu mịn phổ biến
Bụi mịn PM1.0
Bụi mịn PM1.0 có kích thước nhỏ hơn 1 μm (chỉ bằng 1/50 chiều rộng của một sợi tóc người). Bụi này có thể xuyên qua hàng rào bụi của hệ hô hấp, chặn lỗ trao đổi oxy ở phế nang và ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thần kinh cũng như cấu trúc DNA của con người.
Loại bụi mịn này có kích thước nhỏ nhất
Bụi mịn PM2.5
Bụi mịn PM2.5 có kích thước 1,0 – 2,5 µm (chỉ bằng 1/20 chiều rộng sợi tóc người), có khả năng xâm nhập vào máu qua đường hô hấp.
Bụi mịn này được hình thành từ nitơ, carbon và các hợp chất kim loại khác. Không khí sẽ mờ đi như sương mù, giảm tầm nhìn khi nồng độ bụi trong không khí tăng lên.
Bụi mịn PM2.5 gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới phổi con người
Bụi mịn PM10
Bụi mịn PM10 có kích thước từ 2,5 – 10µm (chỉ bằng 1/5 chiều rộng sợi tóc người). Loại bụi này có thể được hình thành từ các hiện tượng tự nhiên như cháy rừng, khói núi lửa, lốc xoáy và bão cát. Chúng cũng có thể là chất thải của phấn hoa, bào tử nấm và nước thải côn trùng.
Bụi mịn PM10 trong không khí
Bụi siêu mịn PM0.01, PM0.3, PM0.1
+ Bụi siêu mịn PM0.01 có kích thước hạt chỉ 0,01 micromet.
+ Bụi siêu mịn PM0.3 có kích thước hạt chỉ 0,3 micromet.
+ Bụi siêu mịn PM0.1 có kích thước hạt chỉ 0,1 micromet. Đây là loại bụi thường xuyên xuất hiện trong cuộc sống của chúng ta, đặc biệt là ở các thành phố có mật độ giao thông đông đúc và bụi từ các nhà máy. Bụi siêu mịn PM0.1 có kích thước 0,1 micromet và khó có thể nhìn thấy bằng mắt thường. Nếu các hạt phấn hoa có kích thước từ 10 – 30 micromet khó nhìn thấy thì các hạt bụi siêu mịn PM0.1 hay virus, vi khuẩn có kích thước nhỏ hơn không thể nhìn thấy bằng mắt thường.
Bộ lọc của máy lọc không khí có thể lọc được bụi siêu mịn
3 Phân loại bụi mịn
Bụi mịn PM2.5 sẽ có kích thước 1,0 – 2,5 micromet, bụi siêu mịn PM0.01 sẽ có kích thước hạt bụi 0,01 micromet. Như vậy, bụi mịn càng nhỏ thì mắt thường càng khó nhìn thấy, nếu hít phải sẽ gây ra nhiều tác hại khó lường.
Sau đây là thứ tự bụi mịn và siêu mịn theo kích thước từ lớn đến nhỏ: PM10 => PM2.5 => PM1.0 => PM0.3 => PM0.1=> PM0.01
Vì vậy để có thể hạn chế hít phải những loại bụi mịn này, bạn có thể mua cho mình những chiếc máy lọc không khí để giúp mang lại bầu không khí xung quanh bạn. Máy lọc không khí càng chất lượng thì càng lọc được các loại bụi siêu mịn như PM0.3, PM0.01.
Kích thước bụi mịn
4 Nguyên nhân gây ra bụi mịn PM
- Biến đổi khí hậu, thiên tai như núi lửa phun, cháy rừng,…
- Khí thải đến từ các phương tiện: xe máy, ô tô, tàu hỏa,… và đặc biệt là máy bay.
- Đốt rơm rạ gây cháy lớn.
- Các loại bếp than tổ ong.
- Khí thải của các khu công nghiệp, nhà máy, xí nghiệp.
- Bụi từ các công trường xây dựng.
Khí thải từ các nhà máy là một trong những nguyên nhân chính gây bụi và ô nhiễm môi trường
5 Tác hại của bụi mịn và siêu mịn tới sức khỏe
Dị ứng
Ở mức độ nhẹ, bụi PM2.5 mang theo vi khuẩn từ bên ngoài, bám vào bề mặt cơ thể và gây ngứa ngáy, khó chịu, thậm chí là dị ứng. Bụi PM cũng là nguyên nhân chính gây đau mắt, viêm mũi và các bệnh tai mũi họng.
Bụi mịn PM gây bệnh hô hấp và có thể dẫn đến tử vong
Bệnh phổi
Máu chứa huyết sắc tố, kết hợp với oxy để đưa oxy đến các tế bào. Khi các hạt bụi xâm nhập vào máu kết hợp với khí CO, SO2, NO2 sẽ ngăn không cho huyết sắc tố kết hợp với oxy gây kích ứng mũi, họng, mắt dẫn đến ho, hắt hơi,… và các bệnh về tim. các bệnh về đường hô hấp như viêm phế quản mãn tính, suy giảm chức năng phổi, hen suyễn và thậm chí là ung thư phổi.
Bụi mịn sẽ xâm nhập vào đường hô hấp của con người qua đường hô hấp. Chúng sẽ bám vào bề mặt phổi và đường huyết, trường hợp nhẹ sẽ có hiện tượng khàn giọng, hắt hơi, khó thở.
Những người hít phải bụi PM2.5 và PM10 nặng có thể mắc các bệnh liên quan đến đường hô hấp như viêm phế quản mãn tính, suy giảm chức năng phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và nghiêm trọng hơn là ung thư phổi. và cái chết.
Nghiêm trọng nhất khi bụi mịn xâm nhập vào cơ thể có thể gây tử vong
Bệnh tim mạch
Nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch do bụi mịn rất cao. Bụi mịn còn tác động đến hệ thần kinh khi tấn công vào phế nang, xuyên qua hàng rào khí để xâm nhập vào hệ tuần hoàn và gây bệnh.
Khi tiếp xúc với bụi mịn, các mạch máu bị tắc có thể vỡ ra đột ngột, tạo thành tắc nghẽn, gây ra cơn đau tim rất nguy hiểm.
Hít phải bụi mịn có thể gây đau tim
Rối loạn thần kinh
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng bụi mịn cũng có thể gây hại và gây rối loạn thần kinh. Khi bị nhiễm trùng cấp tính, có thể phát triển bệnh Alzheimer hoặc bệnh Parkinson. Ngoài ra, việc tiếp xúc lâu dài có thể dẫn đến thoái hóa thần kinh hoặc tăng khả năng bị đột quỵ.
Bụi mịn gây ảnh hưởng xấu đến hệ thần kinh
Rối loạn sinh sản
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã đưa ra cảnh báo về ảnh hưởng của bụi mịn và ô nhiễm không khí đối với phụ nữ mang thai và thai nhi. Nhiều ý kiến cho rằng, những hạt bụi này có thể gây sinh non, trẻ sơ sinh nhẹ cân, dị tật thai nhi và tử vong ở trẻ sơ sinh.
Ô nhiễm bụi mịn ảnh hưởng tới quá trình mang thai và sinh nở của phụ nữ
Hệ thống miễn dịch suy yếu
Hít thở không khí ô nhiễm sẽ làm rối loạn hệ thống miễn dịch ở trẻ nhỏ và người già, khiến khả năng chống lại các bệnh như cúm, tiêu chảy, nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính hoặc viêm phổi, v.v. bị suy giảm.
Người già và trẻ nhỏ có hệ miễn dịch yếu và không có khả năng chống lại các bệnh nhẹ như cúm
Suy giảm trí nhớ
Ô nhiễm không khí có thể ảnh hưởng đến chức năng não, làm tăng nguy cơ đột quỵ, gây trầm cảm và mất trí nhớ. Từ đó, con người có thể bị suy giảm nhận thức nhanh hơn khi tiếp xúc với không khí ô nhiễm lâu dài.
Bụi mịn có thể gây suy giảm trí nhớ
Nguyên nhân gây ung thư
Cơ thể con người sẽ sản sinh ra các gốc tự do khi tiếp xúc với bụi trong một khoảng thời gian. Các gốc tự do này sẽ tấn công các tế bào và các phân tử quan trọng nhất của cơ thể như DNA, gây nguy hiểm cho sức khỏe.
Khối u ung thư có thể xuất hiện do tế bào bị đột biến, nguy cơ ung thư tăng cao khi tiếp xúc lâu dài với không khí ô nhiễm đầy bụi mịn.
Tiếp xúc lâu dài với bụi mịn sẽ gây đột biến gen gây ung thư
Tỷ lệ tử vong tăng
Các nước trên thế giới đã tiến hành nghiên cứu cho thấy bụi mịn gây ra những tác động tiềm ẩn tới sức khỏe con người, đặc biệt là làm tăng tỷ lệ tử vong lên mức cao.
Các đối tượng sau đây có tỷ lệ tử vong cao do tiếp xúc lâu dài với bụi mịn, bao gồm bệnh nhân tiểu đường, người có tiền sử nhồi máu cơ tim, người già và người có tình trạng kinh tế xã hội thấp.
Tỷ lệ tử vong do ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng
Tác dụng xấu tới sức khỏe trẻ em
Trẻ nhỏ cũng có thể là nạn nhân của bụi mịn. Khi mẹ thường xuyên tiếp xúc với bụi mịn khi mang thai cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của thai nhi. Kết quả là, trẻ sơ sinh có thể gặp các tình trạng như nhẹ cân, tự kỷ hoặc suy nhược thần kinh.
Khi mẹ hít quá nhiều bụi mịn cũng có thể ảnh hưởng đến bé và khiến bé mắc chứng tự kỷ
5 cách phòng tránh tác hại của bụi mịn PM
Thay đổi lối sống của bạn
Giữ nhà cửa sạch sẽ, thường xuyên hút bụi và loại bỏ những vật dụng không cần thiết. Định kỳ vệ sinh các thiết bị gia dụng như quạt điện, điều hòa và các thiết bị khác.
Những vật dụng này sau một thời gian dài sử dụng thường tích tụ rất nhiều bụi bẩn, ảnh hưởng đến chất lượng không khí và nhiệt độ trong nhà. Nếu không được vệ sinh kịp thời sẽ trở thành ổ vi khuẩn chứa nhiều tác nhân gây dị ứng, ảnh hưởng đến sức khỏe.
Ngoài ra, nên hạn chế di chuyển ở những nơi có nhiều khói bụi, ô nhiễm môi trường, đồng thời vệ sinh cá nhân sạch sẽ sau khi về nhà. Luôn đeo khẩu trang với nhiều nước để tránh mất nước và hắng giọng.
Dọn dẹp nhà cửa mỗi ngày
Sử dụng mặt nạ chuyên dụng
Bạn nên đeo khẩu trang khi ra ngoài, tốt nhất là khẩu trang chuyên dụng để ngăn chặn tác hại của bụi siêu mịn, cùng với đó là hạn chế lưu thông vào những thời điểm đường đông đúc, tránh đi vào khu vực ô nhiễm.
Bạn nên chọn mua khẩu trang ở các hiệu thuốc hoặc siêu thị lớn, uy tín. Cùng với đó là tìm hiểu kỹ thông tin để tránh mua phải hàng giả, hàng nhái kém chất lượng.
Bạn có thể tìm thấy khẩu trang N95, khẩu trang vải kháng khuẩn, khẩu trang 3M và khẩu trang y tế từ 3 lớp trở lên.
Khẩu trang N95 giúp hạn chế bụi mịn xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp
Sử dụng thiết bị có khả năng lọc bụi mịn
Chúng ta thường lầm tưởng rằng ngoài đường chỉ có bụi. Trong nhà kín, rèm xung quanh không cho bụi lọt vào.
Tuy nhiên, bằng mắt thường chúng ta không thể nhìn thấy được những hạt bụi cực nhỏ và vi khuẩn trong không khí. Ngay cả khi là nơi kín đáo như phòng ngủ thì khi bạn dùng chổi, bụi vẫn xuất hiện rất nhiều.
Vì vậy, bạn có thể đầu tư những thiết bị có khả năng lọc bụi mịn trong nhà như điều hòa, máy lọc không khí để hạn chế bụi trong gia đình.
Máy lọc không khí có khả năng lọc bụi mịn
Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về bụi mịn PM, từ đó xây dựng lối sống khoa học và các biện pháp phòng chống bụi mịn hiệu quả để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.
-2024-05-04-15-26.jpg)
