Cảnh báo này được đưa ra trong nghiên cứu công bố ngày 18/9 trên tạp chí khoa học Kỷ yếu của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Mỹ.
Nghiên cứu này chủ yếu dựa trên các loài mà Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế đã liệt vào danh sách tuyệt chủng. Đặc biệt, các nhà khoa học tập trung nghiên cứu các loài động vật có xương sống (trừ loài cá) vì có nhiều dữ liệu hơn các loài khác.
Các nhà nghiên cứu kết luận rằng 73 trong số khoảng 5.400 chi (bao gồm 34.600 loài) đã tuyệt chủng trong 500 năm qua. Hầu hết trong số 73 chi này đã tuyệt chủng trong hai thế kỷ qua.
Sau đó, các nhà khoa học so sánh những kết quả này với tỷ lệ tuyệt chủng ước tính của các mẫu hóa thạch cách đây hàng triệu năm. Sự so sánh cho thấy tốc độ tuyệt chủng đã nhanh hơn. Nói cách khác, đáng lẽ phải mất 18.000 năm chứ không phải 500 năm mới dẫn đến sự tuyệt chủng của 73 chi nêu trên. Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu lưu ý rằng những ước tính trên có thể không chắc chắn vì một số loài vẫn chưa được xác định rõ ràng và dữ liệu hồ sơ hóa thạch vẫn chưa đầy đủ.
Lý giải về tốc độ tuyệt chủng hiện nay, nghiên cứu cho rằng nguyên nhân chính là do các hoạt động của con người như phá hủy môi trường sống để lấy đất canh tác hay xây dựng cơ sở hạ tầng cũng như săn bắn, đánh bắt quá mức…
Bày tỏ lo ngại về tương lai của nhân loại, Giáo sư Gerardo Ceballos của Đại học Tự trị Quốc gia Mexico cho rằng cuộc khủng hoảng do sự tuyệt chủng này gây ra sẽ tồi tệ như cuộc khủng hoảng do biến đổi khí hậu gây ra. .
Điều đáng chú ý là nghiên cứu trên không chỉ đánh giá nguy cơ tuyệt chủng của một loài mà còn xem xét nguy cơ này cho cả chi.
Dù không phải là thành viên nhưng nhà sinh vật học Robert Cowie của Đại học Hawaii đánh giá nghiên cứu trên có ý nghĩa rất lớn bởi đây là nghiên cứu khoa học đầu tiên đánh giá tốc độ tuyệt chủng ở loài người. mức độ cao hơn so với loài. Theo ông Cowie, nghiên cứu này tạo ra một kịch bản trong tương lai trong đó toàn bộ sự sống sẽ biến mất hoàn toàn, giống như việc mất toàn bộ “nhánh” của “Cây sự sống”. Đây chính là phép ẩn dụ mà nhà khoa học người Anh Charles Darwin đưa ra để trình bày thuyết tiến hóa của mình. Mô hình “Cây sự sống” thể hiện mối quan hệ giữa thực vật, động vật và vi khuẩn, đang sống và đã tuyệt chủng, trong thế giới sống của con người.
Giáo sư Ceballos tiếp tục nói rằng sự biến mất của một chi có thể gây ra những hậu quả khác nhau cho toàn bộ hệ sinh thái. Giáo sư bày tỏ lo ngại rằng sự tuyệt chủng của các loài sinh vật sống trên Trái đất cũng là dấu hiệu cho thấy sự sụp đổ của nền văn minh.
Các nhà nghiên cứu đồng ý rằng tốc độ tuyệt chủng hiện nay đang gióng lên hồi chuông cảnh báo. Tuy nhiên, liệu đây có phải là dấu hiệu cho thấy giai đoạn đầu của đợt tuyệt chủng hàng loạt lần thứ 6 hay không vẫn là vấn đề cần được nghiên cứu thêm.
Nhìn chung, các nhà khoa học định nghĩa sự tuyệt chủng hàng loạt là xảy ra khi 75% loài trên Trái đất biến mất trong một khoảng thời gian rất ngắn. Theo nhà nghiên cứu Cowie, nếu dựa vào định nghĩa trên thì đợt tuyệt chủng hàng loạt lần thứ 6 vẫn chưa xảy ra. Tuy nhiên, ông Cowie cảnh báo với tốc độ tuyệt chủng hiện tại hoặc nhanh hơn, các loài sẽ tiếp tục đứng trước nguy cơ bị xóa sổ và đợt tuyệt chủng hàng loạt lần thứ 6 sẽ xảy ra.
Nhìn lại 5 đợt tuyệt chủng hàng loạt trước đây trên Trái Đất:
1. Sự tuyệt chủng kỷ Ordovic-Silur (444 triệu năm trước)
Lần tuyệt chủng đầu tiên xảy ra vào khoảng 444 triệu năm trước, xóa sổ 85% sự sống trên Trái đất, khi gần như toàn bộ sự sống đều ở dưới biển và thực vật mới bắt đầu xuất hiện trên đất liền.
Các nhà khoa học tin rằng rất có thể đó là kết quả của sự nguội đi toàn cầu và mực nước biển giảm, ảnh hưởng đáng kể đến nhiều loài sinh vật biển sống ở vùng nước nông ven biển ấm áp.
Sự tuyệt chủng hàng loạt Ordovir-Silur có thể là kết quả của sự lạnh đi toàn cầu và mực nước biển thấp
Khi bắt đầu sự kiện Hậu Ordovic, thế giới là một nơi rất khác so với ngày nay, với hầu hết các lục địa tập hợp lại thành một siêu lục địa duy nhất gọi là Gondwana.
Các chuyên gia cho rằng hiện tượng lạnh đi toàn cầu có thể được bắt đầu từ sự trỗi dậy của dãy núi Appalachian ở Bắc Mỹ, từ đó hút carbon dioxide ra khỏi khí quyển, làm mát hành tinh và khiến mực nước biển giảm hàng năm. mười mét.
2. Sự tuyệt chủng cuối kỷ Devon (383 – 359 triệu năm trước)
Từ khoảng 383 triệu năm trước, một loạt các xung đã khiến nồng độ oxy trong đại dương giảm mạnh và cuối cùng khiến 75% loài trên Trái đất biến mất trong khoảng thời gian 20 triệu năm.
Không rõ nguyên nhân gây ra sự tuyệt chủng đặc biệt này, nhưng núi lửa, một tiểu hành tinh va vào Trái đất và thậm chí cả thời kỳ thích nghi của thực vật đều là những nguyên nhân giả định.
Một khu vực rộng lớn đá núi lửa ngày nay được gọi là “Bẫy Siberia” đã phun trào trong hàng triệu năm xảy ra hiện tượng Kellwasser. Nó phun ra 380.000 mét khối dung nham và thải khí sulfur dioxide vào khí quyển, gây ra mưa axit, có thể dẫn đến sự tuyệt chủng.
Các nhà khoa học nghĩ rằng thực vật cũng có thể đóng góp. Điều này là do khi thích nghi, nhiều loài trở nên lớn hơn, rễ của chúng ăn sâu hơn, làm tăng tốc độ phong hóa đá. Quá trình đó khiến nhiều chất dinh dưỡng dư thừa chảy từ đất liền ra đại dương, khiến tảo phát triển nhưng cũng dẫn đến hình thành các vùng chết trong nước trên Trái đất vì khi tảo chết, nó sẽ lấy oxy từ đại dương.
Các nhà khoa học cho biết không chỉ thực vật bị bệnh mà sự lan rộng của cây cối cũng sẽ hút carbon dioxide ra khỏi khí quyển và điều này có thể gây ra hiện tượng lạnh đi toàn cầu.
3. Sự tuyệt chủng kỷ Permi-kỷ Trias (252 triệu năm trước)
Một vụ phun trào núi lửa lớn đã giải phóng các hóa chất làm mất đi tầng ozone của Trái đất, khiến các sinh vật sống tiếp xúc với bức xạ chết người của Mặt trời, được cho là nguyên nhân gây ra sự tuyệt chủng hàng loạt ở kỷ Permi -Trias.
Tuy nhiên, những điều tồi tệ hơn vẫn xảy ra, bởi sau đợt tuyệt chủng hàng loạt vào cuối kỷ Devon, “Đại diệt vong” đã diễn ra.
Sự kiện tuyệt chủng hàng loạt cuối kỷ Permi này là sự kiện lớn nhất mà Trái đất phải đối mặt và là sự kiện ảnh hưởng sâu sắc nhất đến hệ sinh thái của hành tinh chúng ta. Nó xảy ra cách đây 252 triệu năm, chứng kiến 97% loài (để lại hóa thạch) biến mất vĩnh viễn.
Tất cả sự sống trên Trái đất ngày nay chỉ có nguồn gốc từ khoảng 10% động vật, thực vật và vi sinh vật sống sót sau cuộc tuyệt chủng hàng loạt ở kỷ Permi.
Trước đây, người ta tin rằng một vụ phun trào khổng lồ đã bao phủ Trái đất trong một lớp sương mù dày đặc, ngăn cản tia sáng Mặt trời chiếu tới bề mặt hành tinh.
Tuy nhiên, những phát hiện mới cho thấy một vụ phun trào núi lửa lớn kéo dài gần một triệu năm đã thải ra một lượng lớn hóa chất chết người vào khí quyển, làm hư hại tầng ozone của Trái đất. Lớp bảo vệ duy nhất của Mặt trời chống lại tia UV đã bị phá hủy, gây ra làn sóng tuyệt chủng sinh học.
4. Sự tuyệt chủng kỷ Jura-Kỷ Trias (201 triệu năm trước)
Sự tuyệt chủng hàng loạt vào cuối kỷ Triassic 201 triệu năm trước là do một vụ phun trào quy mô lớn ở mảng magma Trung Đại Tây Dương, báo trước sự tan rã của siêu lục địa Pangea (trái, hình bên dưới) và mở đầu cho những gì sẽ xảy ra sau này. trở thành Đại Tây Dương (phải, ảnh bên dưới).
Axit hóa các đại dương do sự phun trào của Vùng Magma giữa Đại Tây Dương, khiến nhiệt độ trên Trái đất tăng lên.
Sau khi hồi phục sau ‘Great Dying’, sự sống một lần nữa tiếp tục phát triển và đa dạng hóa, nhưng lại phải chịu một bước thụt lùi khác vào khoảng 201 triệu năm trước.
Lần này, có tới 80% tất cả các loài sinh vật biển và trên cạn đã bị xóa sổ, phần lớn là do quá trình axit hóa các đại dương trong kỷ Triassic.
Vào cuối thời kỳ đó, Trái đất ấm lên, có thể là do một lượng lớn khí nhà kính bị Vùng Magma giữa Đại Tây Dương đẩy vào khí quyển, nơi có lượng dung nham có thể bao phủ nước Mỹ.
Lượng CO2 tăng cao đã axit hóa các đại dương và khiến các sinh vật biển gặp khó khăn hơn trong việc tạo vỏ từ canxi cacbonat (CaCo3). Nó cũng khiến cá sấu, loài động vật có xương sống chiếm ưu thế vào thời điểm đó, bị tuyệt chủng. Sau đó, những con khủng long sớm nhất bắt đầu xuất hiện trên khắp thế giới.
5. Sự tuyệt chủng kỷ Phấn trắng-Paleogen (66 triệu năm trước)
Khoảng 98% tổng số sinh vật từng tồn tại trên hành tinh của chúng ta đã biến mất trong suốt lịch sử Trái đất. Nhưng không có cuộc diệt trừ nào nổi tiếng hơn sự kết thúc của “triều đại” khủng long cách đây 66 triệu năm.
Tiểu hành tinh Chicxulub, rộng khoảng 12km, đã đâm vào Trái đất ở vùng biển ngoài khơi Bán đảo Yucatán của Mexico hôm nay với tốc độ ước tính 70.000 km/h.
Nó không chỉ để lại một miệng núi lửa rộng hơn 190km mà còn gây ra một cơn sóng thần khổng lồ và thiêu rụi mọi khu rừng trên bất kỳ vùng đất nào trong phạm vi gần 1.500km kể từ khi va chạm.
Bụi và mảnh vụn bay vào bầu khí quyển cũng dẫn tới hiện tượng lạnh đi toàn cầu và khiến các hệ sinh thái gần như sụp đổ ngay lập tức. Thảm kịch đã dẫn đến sự tuyệt chủng của khoảng 76% loài trên thế giới.
