Trong một thí nghiệm gần đây, lần đầu tiên gan lợn lọc máu của một bệnh nhân chết não trong ba ngày. Điều này có thể mở ra những chân trời hy vọng mới cho những người đang chờ ghép tạng.
Các bác sĩ tại Đại học Pennsylvania (Mỹ) mới đây đã công bố kết quả đáng kinh ngạc khi họ sử dụng gan lợn để lọc máu của một người hiến tặng vừa qua đời.
Ý tưởng này dự kiến sẽ được phát triển thành “cầu nối ghép tạng” cho những bệnh nhân nguy kịch, một loại hình cấy ghép nội tạng tạm thời giúp họ tiếp tục sống cho đến khi nhận được gan hiến tặng từ người.
Hiện nay không có đủ nội tạng để cấy ghép cho bệnh nhân và nghiên cứu mới của Đại học Pennsylvania đang mở ra rất nhiều hy vọng – (Ảnh: Globalnews.ca).
“Tưới máu”
Trong thí nghiệm diễn ra vào tháng 12/2023, các nhà nghiên cứu đã duy trì hệ tuần hoàn và hô hấp của người hiến tặng bằng phương pháp nhân tạo sau khi xác nhận người này đã chết não. Theo Penn Medicine News, nội tạng của người này không phù hợp để hiến cho các bệnh nhân trong danh sách chờ ghép tạng và người thân đã đồng ý cho phép sử dụng thi thể của người này để làm thí nghiệm.
“Tưới máu” là thuật ngữ kỹ thuật để chỉ sự lưu thông máu qua một cơ quan. Gan của chính người hiến tặng được giữ nguyên vẹn trong suốt quá trình – điều này không giống như cấy ghép xenotransplant, tức là cấy ghép nội tạng động vật cho người.
Thay vào đó, gan lợn đã được biến đổi gen để giảm thiểu nguy cơ bị đào thải sẽ được đưa vào hệ thống tuần hoàn của người hiến tặng từ bên ngoài cơ thể.
Trong khi máu của người hiến tặng được lưu thông qua gan lợn, các nhà nghiên cứu không tìm thấy tình trạng viêm ở gan và không có vấn đề gì với cơ thể của người hiến tặng. Trong thời gian đó, gan lợn sản xuất mật và duy trì độ axit trong máu bình thường ở người hiến.
Tiến sĩ Abraham Shakes thuộc Viện Cấy ghép Đại học Pennsylvania, người giám sát nghiên cứu, cho biết : “Tất cả chúng tôi đều ngạc nhiên vì gan vẫn trông khá tốt sau ba ngày” . Họ quyết định dừng thí nghiệm sau ba ngày.
Kết quả này chỉ là giai đoạn đầu tiên của một nghiên cứu lớn hơn mà nhóm đang tiến hành với sự tham gia của ba người hiến tặng đã qua đời. Trong giai đoạn tiếp theo, họ sẽ thử nghiệm việc cắt bỏ gan của người hiến tặng để xác định xem liệu phương pháp này có thể là “cầu nối” cho ca cấy ghép mà họ đang hy vọng hay không.
Cầu
Gan lợn có thể là giải pháp “cầu nối” ghép gan cho bệnh nhân gan – (Ảnh: Wired).
Cấy ghép nội tạng là một trong những bước đột phá lớn nhất của y học thế kỷ 20. Nhưng thực tế hiện nay không có đủ nội tạng để cấy ghép và gan cũng không ngoại lệ.
Gan là cơ quan lớn nhất trong cơ thể, thực hiện nhiều chức năng quan trọng như tạo mật để tiêu hóa, lọc và điều hòa quá trình đông máu, kiểm soát lượng đường trong máu cũng như giúp chống nhiễm trùng.
Hiện nay, chưa có cách nào thay thế chức năng của gan bằng máy móc như chạy thận nên người bệnh suy gan thực sự không còn lựa chọn nào khác ngoài việc phải ghép gan.
Thí nghiệm này có thể là một bước tiến tới việc sử dụng nội tạng lợn để giúp đỡ những bệnh nhân mắc bệnh gan nặng trong thời gian chờ ghép gan có thể kéo dài tới 5 năm. Nếu phương pháp này tỏ ra an toàn và khả thi, nó có thể giúp những bệnh nhân nặng nhất sống sót trong khoảng thời gian nguy hiểm, tối đa hóa cơ hội được cấy ghép cho họ.
Nó cũng có khả năng được sử dụng như một phương pháp điều trị tạm thời cho tổn thương gan, tương tự như oxy hóa qua màng ngoài cơ thể (ECMO) cho tim và phổi. Ông Shakes nói : “Nếu họ có thể tăng cơ hội phục hồi, họ có thể tránh được việc cấy ghép” .
Chính vì vậy giải pháp này có thể là “cầu nối” để ghép gan cho bệnh nhân gan. Đối với các chuyên gia, sự kết hợp giữa nội tạng lợn và máy móc là bước đột phá nhưng cần nghiên cứu thêm.
Parsia Vagefi, giáo sư phẫu thuật tại Đại học Texas, cho biết vẫn còn phải xem liệu sự kết hợp giữa thiết bị chỉnh sửa gen và tưới máu có giúp hỗ trợ cuộc sống của bệnh nhân hay không.
Wired dẫn lời ông Vagefi nói: “Đây là một sự thúc đẩy đổi mới nhằm giúp giải quyết tình trạng thiếu nội tạng. Nhưng tôi nghĩ chúng ta phải nhận thức được thực tế là cần phải nghiên cứu thêm” .
Tìm kiếm giải pháp từ lợn
Ý tưởng ghép gan lợn không phải là mới. Trong những năm 1960 và 1970, hơn 100 ca phẫu thuật thử nghiệm đã được thực hiện trên bệnh nhân suy gan. Tuy nhiên, việc này đã bị dừng lại sau khi nhận được sự cho phép ghép gan từ một người hiến tặng đã qua đời.
Theo Wired, vào những năm 1990, các nhà nghiên cứu tại Đại học Duke đã thực hiện một loạt thí nghiệm tương tự trên những người bị suy gan nhưng không thành công.
Vào năm 2022 và 2023, các bác sĩ phẫu thuật tại Đại học Maryland đã thực hiện hai ca phẫu thuật đầu tiên trên thế giới để cấy ghép tim lợn biến đổi gen vào bệnh nhân tim. Cả hai người nhận đều bị suy tim nhưng không đủ điều kiện để được ghép tạng thông thường.
Bệnh nhân đầu tiên, ông David Bennett, sống được hai tháng trước khi qua đời vào tháng 3 năm 2022. Bệnh nhân thứ hai, ông Lawrence Faucette, qua đời vào tháng 10 năm 2023, sáu tuần sau khi được cấy ghép.
Ngoài ra, còn có một số thí nghiệm ghép tạm thời thận lợn vào người cho chết não để nghiên cứu. Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ cũng đã cho phép một số bệnh nhân đang chờ ghép tạng tham gia vào các nghiên cứu sử dụng tim hoặc thận lợn.
- Những hiện tượng kỳ lạ liên quan đến cấy ghép nội tạng được giải thích thế nào?
- Tranh cổ tiết lộ ca ghép chân cách đây 1.500 năm
- Ghép tạng là gì?
