Hàng năm vào ngày 23 tháng Chạp, người dân Việt Nam háo hức chuẩn bị cá chép để tiễn ông Táo về trời. Vậy khi cúng ông Công, ông Táo nên dùng cá chép thật hay cá chép giấy?
Cuối năm cũng là lúc cần phải chuẩn bị nhiều nghi lễ, trong đó có tục tiễn ông Công, ông Tào về trời. Tuy nhiên, mỗi phong tục đều có những quy tắc riêng được truyền dạy qua nhiều thế hệ để giữ được ý nghĩa vốn có. Với tục tiễn ông Công, ông Tào, chắc chắn nhiều người sẽ có cùng một câu hỏi: Cá chép dùng là cá chép thật hay giấy?
1Nên dùng cá chép thật hay cá chép giấy để cúng Thần Táo?
Liên quan đến câu hỏi khiến nhiều người thắc mắc này, Giáo sư Ngô Đức Thịnh (Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Bảo tồn Văn hóa Tôn giáo Việt Nam) dù là cá chép thật hay cá chép giấy đều có thể dùng để thờ ông Công, ông Tào. . Tùy theo hoàn cảnh gia đình và sự thuận tiện mà lựa chọn.
Cá chép thật thường được sử dụng trong những gia đình khá giả và có thể kết hợp với tục phóng sinh . Hiện nay cũng có rất nhiều làng nghề nuôi cá chép để phục vụ dịp đặc biệt này. Trong khi đó, cá chép giấy tiết kiệm và gọn hơn nhưng hãy cẩn thận đừng lạm dụng vì đốt cá chép giấy nhiều sẽ tốn kém và không thân thiện với môi trường.
Vì vậy có thể nói chúng ta được tự do lựa chọn hình thức cá chép để thực hiện lễ cúng ông Công, ông Táo . Nhưng hãy luôn nhớ, để có một kỳ nghỉ lễ thật đẹp và ý nghĩa, chúng ta cần phải luôn có ý thức bảo vệ môi trường và cảnh quan xung quanh.
Trong khi đó, theo chuyên gia phong thủy Nguyễn Trọng Tuệ – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kiến trúc và Văn hóa phương Đông, việc thờ cá chép thực chất chỉ là quan niệm do con người sáng tạo ra. Ngay cả cách cúng cá chép sống ngày nay cũng đã thay đổi và khác xa xưa.
Ông Tuệ cho biết: “Về việc thờ cá giấy hay cá thật thì theo phong tục truyền thống từ xa xưa người ta sẽ dùng cá chép sống để cúng Táo quân. Vì sau khi cúng cá chép sẽ được thả ra môi trường. Vu Môn, cá chép có thể ‘hóa rồng’ và bay lên trời. Còn việc cúng cá chép giấy lại có ý nghĩa khác, giống như đốt giấy vàng mã vậy.”
Theo ông Tuệ, trước đây khi làm lễ cúng, người dân phải chọn cá chép sống có kích thước và trọng lượng lớn vì cho rằng khi thả ra, con cá sẽ sớm “hóa rồng”.
Xem thêm : Chọn cá chép dâng ông Táo như thế nào? Tôi nên cung cấp bao nhiêu cá chép?
2Tại sao phải có cá chép vào ngày 23/12?
Chắc hẳn người Việt Nam chúng ta đều đã từng nghe câu chuyện về thần bếp bảo vệ sự thịnh vượng và hạnh phúc trong mỗi gia đình. Hàng năm, các vị thần này sẽ về trời để báo cáo với Ngọc Hoàng về những sự việc, sự việc đã xảy ra trong gia đình đó trong suốt một năm qua .
Quá trình trở về thiên đàng được cho là không hề dễ dàng, đòi hỏi một “phương tiện” đặc biệt và con cá chép đã được chọn để thực hiện “trách nhiệm” này. Giải thích về sự lựa chọn này, GS-TS. Nguyễn Chí Ben – Thành viên Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia từng chia sẻ như sau:
“Trong tín ngưỡng dân gian, người ta vẫn truyền lại câu nói “cá chép vượt qua võ môn” hay “cá chép hoá rồng”, chỉ có loài cá này mới có thể bay lên trời”.
Ngoài ra, cá chép còn có thể sống ở nhiều môi trường khác nhau. “Cá chép rồng” thể hiện tinh thần kiên trì, vượt qua mọi khó khăn để đạt được thành công .