Ngôn ngữ lập trình là gì? Phân biệt các loại ngôn ngữ lập trình phổ biến

Bạn có từng thắc mắc ngôn ngữ lập trình là gì? Bài viết dưới đây không những cung cấp cho bạn thông tin hữu ích về các loại ngôn ngữ lập trình phổ biến, mà còn giúp bạn đưa ra một vài lưu ý quan trọng khi lựa chọn học ngôn ngữ lập trình. Cùng tìm hiểu ngay nhé!  

I. Tìm hiểu về ngôn ngữ lập trình

1. Ngôn ngữ lập trình là gì?

Ngôn ngữ lập trình là một tập hợp các hướng dẫn được viết bởi các lập trình viên, đây là ngôn ngữ dành riêng cho máy tính “hiểu được” và thực thi, phát triển các chương trình phần mềm, tập lệnh hoặc các bộ hướng dẫn khác.

2. Chức năng của ngôn ngữ lập trình

Chức năng chính của mọi ngôn ngữ lập trình được tạo ra để truyền tải các chỉ thị đến máy móc, đặc biệt là máy tính. Ngôn ngữ lập trình có thể được sử dụng để tạo ra các chương trình để điều khiển hành vi của các thiết bị bên ngoài (chẳng hạn như máy in, rô-bốt hoặc bất kỳ thiết bị ngoại vi nào) hoặc để biểu diễn các thuật toán.

 3. Thành phần của một ngôn ngữ lập trình

Một ngôn ngữ lập trình sẽ gồm có 3 thành phần chính: bảng ký hiệu, bộ quy tắc và ngữ nghĩa.

– Bảng ký hiệu: là một cấu trúc dữ liệu được sử dụng bởi trình dịch ngôn ngữ như trình biên dịch hoặc trình thông dịch. Trong đó mỗi định danh (hoặc ký hiệu), hằng số, thủ tục và hàm trong mã nguồn của một chương trình được liên kết với thông tin liên quan đến khai báo hoặc xuất hiện trong mã nguồn.

– Bộ quy tắc: do lập trình viên tạo ra, nhằm đối chiếu cú pháp của thuật toán hoặc chương trình viết ra đã hợp lệ với bộ quy tắc chưa.

– Ngữ nghĩa: để lập trình viên hiểu rõ ý nghĩa của việc các thao tác máy tính sẽ thực hiện, tuỳ theo ngữ cảnh và từng định danh riêng. 

Tìm việc làm, tuyển dụng Công nghệ thông tin/ IT/ Lập trình có thể bạn quan tâm:

– Nhân viên IT Siêu thị (IT helpdesk)

– Nhân viên IT HelpDesk (Online)

II. Phân loại cấp bậc ngôn ngữ lập trình

1. Ngôn ngữ lập trình bậc thấp

Ngôn ngữ lập trình cấp thấp, thường được gọi là ngôn ngữ “mẹ đẻ” của máy tính. Thường được sử dụng để viết các hướng dẫn máy tính thực tế và nó liên quan đến ba thành phần cơ bản và bị ràng buộc phần cứng của máy tính. Do đó, điểm yếu của loại ngôn ngữ cấp thấp này là cung cấp rất ít hoặc không có sự trừu tượng hóa từ kiến ​​trúc tập lệnh của máy tính, các lệnh hoặc chức năng trong bản đồ ngôn ngữ có cấu trúc tương tự như các lệnh của bộ xử lý. Nói chung, điều này đề cập đến mã máy hoặc hợp ngữ.

Ví dụ: ngôn ngữ máy (machine language) và ngôn ngữ Assembler (hoặc gọi tắt là Assembly).

2. Ngôn ngữ lập trình bậc cao

Ngôn ngữ cấp cao là ngôn ngữ lập trình được thiết kế để cho phép lập trình viên viết chương trình máy tính và tương tác với hệ thống máy tính mà không cần phải có kiến ​​thức cụ thể về bộ xử lý hoặc phần cứng mà chương trình sẽ chạy trên đó.

Các ngôn ngữ cấp cao sử dụng các từ lệnh và cú pháp, giúp các ngôn ngữ này dễ học và dễ sử dụng hơn. Các ngôn ngữ cấp cao cũng cung cấp các công cụ phát triển lập trình viên như thư viện và các chức năng tích hợp sẵn.

Nhiều loại ngôn ngữ cấp cao tồn tại và được sử dụng phổ biến ngày nay, ví dụ như: Python, Java, C++, C#, JavaScript,…

III. Top 8 loại ngôn ngữ lập trình phổ biến, được sử dụng nhiều nhất hiện nay

1. Java

Theo thống kê, có hơn 3 tỷ thiết bị sử dụng Java. Do đó, không khó để nhận định đây là một trong các ngôn ngữ lập trình thông dụng nhất. Chúng ta thường thấy Java trong được viết trong các ứng dụng điện thoại di động  (đặc biệt là Android), ứng dụng trên máy tính để bàn hoặc cả website. Cũng có những thể loại game cơ bản và cả game đồ hoạ chất lượng cao đều sử dụng Java. 

Một trong những lý do để Java được nhiều lập trình viên ưa thích là do nó mã nguồn mở và miễn phí, truy cập an toàn và nhanh chóng. Bên cạnh đó, nó có một cộng đồng tài trợ rất lớn (hàng chục triệu nhà phát triển).

2. Javascript

JavaScript là một ngôn ngữ đa mô hình, động có kiểu dữ liệu và thuật toán, đối tượng tích hợp chuẩn và phương thức. Cú pháp của nó dựa trên ngôn ngữ Java và C – nhiều cấu trúc từ những ngôn ngữ này cũng áp dụng cho JavaScript. JavaScript hỗ trợ lập trình hướng đối tượng với nguyên mẫu đối tượng và lớp.

3. PHP

PHP (Hypertext Preprocessor) là ngôn ngữ kịch bản mã nguồn mở phù hợp để phát triển web và có thể được nhúng vào HTML. PHP thường được sử dụng để quản lý nội dung động, cơ sở dữ liệu, theo dõi phiên, thậm chí xây dựng toàn bộ trang web thương mại điện tử. Nhiều database (cơ sở dữ liệu) được tích hợp sẵn PHP, ví dụ: MySQL, PostgreSQL, Oracle, Sybase, Informix và Microsoft SQL Server.

4. Ruby

Ruby là ngôn ngữ kịch bản phía máy chủ có cấu trúc tương đồng với Python và PERL. Các lập trình viên thường sử dụng Ruby để viết các tập lệnh Giao diện cổng chung (CGI). Ruby có thể được nhúng vào tính năng đánh dấu siêu văn bản trên website (HTML).

5. C#

C# là một ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng có mục đích chung, có cấu trúc và dễ học. C# thường được tích hợp trên Microsoft. Net Framework và có thể được biên dịch trên nhiều nền tảng máy tính. Vì cấu trúc đơn giản nên các nhà phát triển quen thuộc với C, C++ hoặc Java đã tìm thấy vùng đa dạng trong C#.

6. Swift

Swift là ngôn ngữ lập trình có mục đích chung được xây dựng bằng cách tiếp cận các mẫu thiết kế phần mềm theo hướng mới nhất nhưng vẫn đảm bảo hiệu suất và an toàn. Mục tiêu của Swift là tạo ra ngôn ngữ khả dụng tốt nhất cho hầu hết các nhu cầu cơ bản trong lập trình, từ lập trình hệ thống, thiết kế ứng dụng dành cho thiết bị di động và máy tính để bàn, hoặc mở rộng quy mô sang các dịch vụ đám mây.

7. R

R được sáng tạo ra bởi Ross Ihaka và Robert Gentleman tại Đại học Auckland, New Zealand và hiện đang được phát triển bởi Nhóm Phát triển R Core. 

R là ngôn ngữ lập trình, nhưng cũng thường được coi là một môi trường phần mềm để phân tích thống kê, biểu diễn đồ họa và báo cáo. Một điểm mạnh lớn của R là số lượng lớn các gói mở rộng đã được phát triển; số lượng có sẵn trên CRAN gần đây đã đạt 10.000. Hiện tại, ngôn ngữ lập trình này đang được duy trì bởi một nhóm quốc tế gồm khoảng 20 nhà thống kê và nhà khoa học máy tính.

8. C và C++

C++ là ngôn ngữ lập trình hướng đến những đối tượng có cấu trúc rõ ràng dành cho các chương trình có cho phép sử dụng lại các mã, nhằm giảm chi phí phát triển. C ++ có thể dễ dàng chia sẻ và “chạy” ở bất cứ thiết bị nào và có thể được sử dụng để phát triển các ứng dụng có thể thích ứng với nhiều nền tảng. C++ được đánh giá là một trong các ngôn ngữ thú vị và dễ học.

Trong khi đó, C là ngôn ngữ lập trình đa năng, và là một ngôn ngữ lập trình cấp cao. C cung cấp giao diện cơ bản, đồng nhất và tối ưu cao cho hầu hết các hệ thống lập trình. Do vậy, không khó hiểu khi C lại được các lập trình viên thường xuyên chọn để viết và phát triển phần mềm hệ thống, ứng dụng và nhúng.

IV. Lưu ý khi lựa chọn học ngôn ngữ lập trình

1. Xác định mục đích sử dụng

Cho đến nay, không có ngôn ngữ lập trình nào được tạo ra để có thể giải quyết tốt tất cả các vấn đề của hệ thống phần mềm. Một ngôn ngữ lập trình cho phép bạn thể hiện các tác vụ tính toán theo những cách nhất định. Một số thực thi rất tốt một số loại nhiệm vụ đặc biệt, thế nhưng lại giải quyết rất tệ ở những mảng khác. 

Đã có một số lượng lớn ngôn ngữ lập trình vào thời điểm hiện tại, và những ngôn ngữ mới vẫn tiếp tục được phát triển. Các ngôn ngữ cũ, có phần lỗi thời, vẫn được sử dụng để viết chương trình và vẫn tiếp tục hoạt động. Điều đó có nghĩa là tất cả các ngôn ngữ lập trình cần các chuyên gia hỗ trợ và phát triển các ứng dụng hiện có. Bạn có thể không cần phải dựa vào các ngôn ngữ lỗi thời hoặc không được phổ biến rộng rãi. Nhưng bạn phải luôn trong tâm thế học hỏi các ngôn ngữ lập trình mới để sẵn sàng cho bất cứ nhiệm vụ nào. Bên cạnh đó, hãy luôn xác định chính xác điểm mạnh của từng ngôn ngữ để nghiên cứu và phát triển chính xác mảng lập trình mà bạn đang theo đuổi.

2. Tìm hiểu xu hướng phát triển của ngành lập trình trong tương lai

Sự thật về tương lai của ngành công nghiệp phần mềm là nó đã, đang và sẽ phát triển mạnh hơn nữa. Hơn nữa, các ngôn ngữ lập trình, quy trình phát triển phần mềm và cả công cụ đều được nâng cấp để tạo thuận lợi cho sự phát triển mạnh mẽ của mọi doanh nghiệp. 

Nhiều cải tiến đang được các nhà lãnh đạo trong ngành lập trình cho rằng sẽ thay đổi toàn bộ quy trình phát triển phần mềm trong tương lai. Nói tóm lại, bạn phải là người luôn thích ứng và đổi mới để có thể phát triển ra nhiều ứng dụng “hay ho”, đáp ứng mọi nhu cầu của con người.

3. Xem xét nhu cầu tuyển dụng của các công ty về lập trình viên

Lập trình viên máy tính luôn là những người tham gia vào quá trình tạo mã cho các chương trình phần mềm và ứng dụng máy tính, đồng thời cung cấp các dịch vụ có giá trị cao khác cho các công ty trên hầu hết mọi lĩnh vực. Do đó, không thể phủ nhận rằng “dân IT” được xem như là những “chiến binh” chiếm lĩnh thị trường việc làm. Những công ty phần mềm hoặc phần cứng luôn sẽ có những vị trí hấp dẫn dành cho lập trình viên máy tính có nhiều kinh nghiệm.

Ngay cả khi bạn chưa có quá nhiều kinh nghiệm, các doanh nghiệp luôn sẵn sàng tạo cơ hội đầu tư cho những kỹ sư lập trình tài năng. Vì vậy, hãy luôn tiếp thu nhiều kiến thức, thông tin mới trong ngành để có thể sẵn sàng ứng tuyển, bạn nhé!

4. Tham khảo mức lương các loại ngôn ngữ lập trình

Theo một báo cáo mới của Salary Explorer, mức lương của một kỹ sư phần mềm điển hình ở Việt Nam có thể dao động từ 8.370.000 VND ($360 USD) đến 27.400.000 VND ($1180 USD), và mức lương trung bình có thể kiếm được lên tới 17.400.000 VND ($750 USD) mỗi tháng, tuỳ vào kinh nghiệm của họ.

So với mức lương trung bình của các đồng nghiệp khác làm việc trong lĩnh vực phân tích dữ liệu hoặc công nghệ thông tin, mức lương của dân IT có thể cao hơn họ từ 2-4%. 

Xem thêm:

– Cách viết CV xin việc IT Helpdesk cực chất và chuyên nghiệp

– IT là gì? Các yêu cầu và cơ hội việc làm của ngành IT

– Những tài liệu IT Helpdesk cần tham khảo cho người mới bắt đầu

Hy vọng bài viết sẽ giúp bạn có thể tự trả lời cho câu hỏi ngôn ngữ lập trình là gì, và phân biệt một số loại phổ biến nhất. Đừng quên để lại bình luận ở dưới và chia sẻ bài viết này đến mọi người nhé!