núi lửa bùn
“Có vẻ như một con vật đang vùng vẫy để chui lên khỏi mặt đất… Có một tiếng nổ lớn và ngọn lửa lớn bắt đầu bốc lên từ sườn đồi… Ngọn lửa thật khó tin, cao khoảng 300m. Xung quanh là khói đen dày đặc và rất nhiều bùn đất tung lên không trung”, một người dân địa phương cho biết.
Vụ việc có thể được nhìn thấy từ khoảng cách 15 km và ba ngày sau ngọn lửa vẫn cháy.
Những gì đã xảy ra là một vụ phun trào, không phải magma, mà là bùn.
Có hơn 1.000 núi lửa bùn trên thế giới, khoảng 400 trong số đó nằm ở vùng ven biển của Azerbaijan.
Núi lửa bùn hình thành ở những nơi mà các túi khí ngầm tìm đường lên bề mặt trái đất. Bởi vì chúng không được tạo ra bởi magma như núi lửa bình thường, núi lửa bùn rất lạnh thay vì nóng, thường chỉ trên mức đóng băng.
Núi lửa bùn cũng không bao giờ phát triển đến kích thước của núi lửa bình thường. Kích thước của núi lửa bùn rất khác nhau. Hầu hết đều khá nhỏ và có hình nón. Hiện tại, các núi lửa bùn lớn nhất thế giới Boyuk Khanizadagh và Turaghai đều nằm ở Azerbaijan.
Khoảng 20 năm một lần, một trong những ngọn núi lửa bùn này sẽ bốc cháy sâu bên dưới bề mặt và tạo ra một vụ nổ lớn. Mặc dù vậy, nhìn chung chúng không gây nguy hiểm cho con người vì chúng cách xa hầu hết các trung tâm thành phố.
Núi lửa bùn thu hút khách du lịch ở Azerbaijan. Ảnh: Atlas Obscura
“Cảnh đẹp” của Azerbaijan
Bên cạnh núi lửa bùn lộ thiên, còn có núi lửa bùn ngầm hoặc núi lửa bùn ngoài khơi đang âm ỉ. Có hơn 140 ngọn núi lửa bùn ngoài khơi biển Caspian.
8 hòn đảo trong quần đảo Baku được tạo ra bởi các vụ phun trào núi lửa bùn. Có ý kiến cho rằng núi lửa bùn đã hoạt động ở Azerbaijan khoảng 25.000 năm trước.
Thông thường, các vụ phun trào núi lửa bùn bắt đầu bằng tiếng ầm ầm bên dưới bề mặt, sau đó là một vụ nổ mạnh. Các chất khí thoát ra khỏi bề mặt sẽ được đốt cháy và bốc cháy. Cột cháy có khi cao tới 1.000m như núi lửa bùn Garasu.
Các quan sát chỉ ra rằng có 50 ngọn núi lửa bùn đã phun trào khoảng 200 lần kể từ năm 1810 ở Azerbaijan. Núi lửa bùn Lock-Batan đã phun trào 19 lần trong thời gian đó. Núi lửa bùn phun ra bùn, mảnh đá rắn, khí và nước.
Bùn núi lửa phun trào chứa hơn 100 khoáng chất và tới 30 nguyên tố hóa học vi lượng như barit, thủy ngân, mangan, đồng, bari, stronti, liti…
Nguồn gốc của núi lửa bùn có liên quan đến các trầm tích hydrocarbon bị chôn vùi. Các mỏ dầu khí dồi dào cũng đã được phát hiện ở những khu vực hình thành núi lửa bùn. Bùn do núi lửa bùn tạo ra được sử dụng làm nguyên liệu thô trong lĩnh vực y tế.
Núi lửa bùn được coi là “cảnh đẹp” của Azerbaijan, rất hấp dẫn du khách.
