Mới đây, Trung tâm Y tế huyện Thanh Ba (Phú Thọ) tiếp nhận trường hợp bệnh nhân nữ TNT (73 tuổi) nhập viện với nốt ruồi trên bả vai. Nốt ruồi xuất hiện đã lâu nhưng bệnh nhân cũng như người nhà không mấy quan tâm. Chỉ đến thời gian gần đây, nốt ruồi có hiện tượng bất thường như to nhanh, tấy đỏ và chảy máu, chị T. mới đi khám.
Kết quả xét nghiệm cho thấy, hình ảnh tế bào học chỉ ra u hắc tố ác tính hay còn gọi là u ác tính (Melanoma malin).
u ác tính là gì?
Ung thư hắc tố (Melanoma malin) là bệnh ác tính của tế bào sản xuất sắc tố melanin. Các tế bào này phân bố chủ yếu ở lớp đáy của thượng bì (khoảng 90%). Khối u ác tính cũng có thể biểu hiện ở các vị trí da như mắt hoặc hiếm gặp hơn là các cơ quan nội tạng.
U ác tính xảy ra khi các tế bào sản xuất melanin – sắc tố của cơ thể – phát triển quá mức, gây tổn thương DNA ở các tế bào bình thường, tạo thành khối u ác tính. Mặc dù khối u ác tính thường phát triển từ nốt ruồi trên cơ thể nhưng nguy cơ chúng trở thành tế bào ác tính là rất thấp.
Một trong những nguyên nhân gây ung thư da hiện đã được xác định là tiếp xúc lâu với ánh sáng mặt trời trực tiếp hoặc các nguồn tia cực tím mạnh khác.
Tiến sĩ Dominic Greenyer, một bác sĩ đa khoa nổi tiếng người Anh, cho biết: “Phơi nắng trong thời gian dài hoặc thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời có thể làm tăng khả năng phát triển ung thư da. Nếu không được điều trị, khối u ác tính có thể lan sang các vùng khác của cơ thể và có thể cực kỳ nguy hiểm.”
5 dấu hiệu từ nốt ruồi cảnh báo ung thư da
U hắc tố có thể xuất hiện ở nhiều vị trí khác nhau trên cơ thể, nhất là những vùng tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời như lưng, chân, tay, mặt. Ngoài ra, tế bào ung thư còn xuất hiện ở những vùng da ít tiếp xúc với ánh nắng mặt trời như lòng bàn chân, lòng bàn tay, móng tay.
Thông thường để xác định nốt ruồi có thể trở thành tế bào hắc tố hay không dựa vào 5 dấu hiệu bất thường theo “quy tắc ABCDE”. Như sau:
1. Nốt ruồi bất đối xứng (Asymmetry)
Với nốt ruồi lành tính, nửa bên trái và bên phải của chúng thường đối xứng. Tuy nhiên, với những nốt ruồi là tế bào ác tính, thường thì nửa bên trái và bên phải sẽ có kích thước, hình dạng khác nhau và không đối xứng.
2. Nốt ruồi có viền không đều (Border)
Các cạnh của nốt ruồi lành tính khá đều và nhẵn, có ranh giới rõ ràng với vùng da xung quanh. Ngược lại, đường viền của nốt ruồi ác tính sẽ không đều và lởm chởm.
3. Nốt ruồi có màu không đều (Color)
Nốt ruồi lành tính thường chỉ có một màu. Nhưng hắc tố trên da thường có xu hướng đa dạng về màu sắc với nhiều màu khác nhau pha trộn như nâu đen, đỏ, trắng, xanh…
4. Nốt ruồi có đường kính lớn (Đường kính)
Một trong những dấu hiệu khác có thể kể đến là kích thước của nốt ruồi. Nốt ruồi lành tính thường có kích thước bằng đầu bút chì hoặc nhỏ hơn (đường kính dưới 5 mm) trong khi các khối u ác tính thường có đường kính lớn hơn.
5. Nốt ruồi thay đổi hình thái trong thời gian ngắn (Tiến hóa)
Trong vòng vài tuần hoặc vài tháng, nếu nốt ruồi có những thay đổi rõ rệt về hình thái như lan rộng, thay đổi màu sắc so với ban đầu hoặc các triệu chứng khác như ngứa, tiết dịch, máu… thì đó là dấu hiệu cảnh báo rõ ràng về một khối u ác tính trên da đang phát triển.
Làm thế nào để ngăn ngừa ung thư da?
Những đối tượng có nguy cơ mắc ung thư da cao bao gồm những người làm việc ngoài trời, tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời; những người sống gần xích đạo; người có thói quen tắm nắng; những người trên 50 tuổi và những người có hệ thống miễn dịch suy yếu hoặc những người có tiền sử gia đình mắc bệnh u ác tính.
Để ngăn ngừa khối u ác tính, biện pháp trực tiếp nhất được đề xuất là loại bỏ nguy cơ từ ánh nắng mặt trời và tia UV.
Nếu phải ra ngoài vào mùa hè dưới ánh nắng gay gắt, hãy sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF từ 15 trở lên. Cùng với đó có thể đội thêm mũ, khẩu trang. Để bảo vệ mắt khỏi tia UVA và UVB, hãy đeo kính râm chất lượng tốt.
Không chỉ vậy, khoảng thời gian từ 11h đến 15h là thời điểm bức xạ mặt trời mạnh nhất, nếu không tốt nhất không nên ra đường.
Nguồn: Express, Ettoday
