Everest – thuộc dãy Himalaya vĩ đại ở Nam Á – là đỉnh núi cao nhất thế giới (trên đất liền), cao 8.849 mét, theo dữ liệu từ Bách khoa toàn thư Britannica của Anh .
Nằm dọc theo vành đai Tây Tạng và Nepal, ngọn núi cao nhất thế giới vẫn chưa được con người biết đến cho đến năm 1852, khi các nhà khảo sát phát hiện ra nó khi đang lập bản đồ Ấn Độ cho chính phủ Anh.
Kể từ đó, 172 năm đã trôi qua nhưng chưa có đỉnh núi nào phá được kỷ lục của Everest. Điều này có nghĩa là chúng tôi không tìm thấy ngọn núi (trên mặt đất) nào cao hơn 10.000 mét trên Trái đất .
Everest là đỉnh núi cao nhất thế giới và cũng là điểm cao nhất trên Trái đất.
Tại sao trên Trái đất không có ngọn núi (trên mặt đất) nào cao hơn 10.000m? Điều gì ngăn cản những ngọn núi trên hành tinh của chúng ta phát triển mãi mãi? Câu hỏi này khiến nhiều người bối rối.
Trong suốt lịch sử loài người, các nhà thám hiểm và các nhà khoa học đã không ngừng nỗ lực tìm kiếm câu trả lời nhưng vẫn còn thiếu những câu trả lời hoàn chỉnh. Tuy nhiên, sự phát triển của khoa học hiện đại đã cho chúng ta một số manh mối để hiểu rõ hơn vì sao chiều cao của các ngọn núi lại có giới hạn như vậy .
Đầu tiên, chúng ta cần hiểu Trái đất là một hệ sinh thái tự cân bằng . Các hiện tượng và quy luật tự nhiên khác nhau trên hành tinh tương tác với nhau và duy trì trạng thái cân bằng độc đáo. Trạng thái cân bằng này không chỉ thể hiện ở tính đa dạng và ổn định của sinh quyển mà còn ở thành phần và sự vận động của khí quyển. Sở dĩ chiều cao của ngọn núi bị hạn chế chính xác có liên quan đến trạng thái cân bằng này.
Theo các nhà khoa học, có 3 yếu tố kìm hãm sự phát triển của núi trên cạn , bao gồm:
Yếu tố thứ nhất: Điều kiện địa chất
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, nhiều ngọn núi được hình thành do sự chuyển động của lớp bề mặt Trái Đất, gọi là kiến tạo mảng.
Lớp vỏ Trái Đất có đặc điểm biến dạng dẻo ở một mức độ nhất định. Áp lực vượt quá giới hạn chịu đựng sẽ gây ra các vết nứt hoặc động đất ở lớp vỏ này. Điều này một phần khiến ngọn núi bị sụp đổ hoặc bị hư hại một phần.
Lý thuyết này mô tả lớp vỏ Trái đất có tính di động và năng động, được chia thành các phần/mảng lớn di chuyển theo thời gian. Khi hai tấm va chạm vào nhau, lực va chạm sẽ buộc vật liệu từ các cạnh tiếp xúc của chúng di chuyển lên trên. Đây là cách dãy Himalaya ở châu Á, bao gồm cả đỉnh Everest, được hình thành.
Bởi vì lớp vỏ Trái Đất được tạo thành từ các lớp đá khác nhau và các lớp đá khác nhau có độ bền và độ ổn định khác nhau. Chiều cao của các đỉnh núi bị hạn chế do lớp vỏ Trái đất không thể chịu được sự tích tụ của đá ở một độ cao nhất định.
Có một số ngọn núi hình thành theo những cách khác. Ví dụ, những ngọn núi lửa hình thành từ đá nóng chảy phun trào xuyên qua lớp vỏ hành tinh và bắt đầu chồng lên nhau.
Nhưng dù núi được hình thành như thế nào thì cuối cùng chúng cũng trở nên quá nặng để chịu được trọng lực – đây là yếu tố thứ hai kìm hãm chiều cao của chúng.
Yếu tố thứ hai: Trọng lực
Núi là thứ rất nặng, và trên Trái đất, các lực tạo nên chúng phải chiến đấu chống lại trọng lực luôn cố gắng kéo chúng xuống. Tại một thời điểm nào đó, ngọn núi trở nên quá nặng và khối lượng của chính nó đã ngăn cản sự phát triển hướng lên do sự va chạm của hai mảng kiến tạo.
Minh họa về trọng lực.
Khi độ cao của ngọn núi tăng lên, các vật liệu tự nhiên cũng sẽ chịu lực hấp dẫn ngày càng tăng của Trái đất. Khi lực hấp dẫn của vật liệu vượt quá lực dính của chính vật liệu đó, ngọn núi sẽ sụp đổ hoặc bị hư hại về mặt hình thái. Đây cũng chính là lý do khiến chúng ta chỉ thấy một số ít đỉnh núi phù hợp với quy luật ổn định địa chất trên bề mặt Trái Đất và có rất ít ngọn núi cao trên 10.000 mét.
Nói cách khác, nếu Trái đất có ít lực hấp dẫn hơn thì những ngọn núi trên đó sẽ cao hơn. Đó thực sự là những gì đã xảy ra trên sao Hỏa, nơi có những ngọn núi cao hơn nhiều so với hành tinh của chúng ta. Đó là bởi vì trọng lực trên sao Hỏa chỉ bằng 1/3 trọng lực của Trái đất.
Olympus Mons của sao Hỏa, ngọn núi lửa cao nhất được biết đến trong Hệ Mặt trời, cao 25.000 mét, cao hơn gần ba lần so với đỉnh Everest.
Yếu tố thứ ba: Sông ngòi
Thoạt nhìn, những con sông dường như dành cho những ngọn núi cao hơn – vì nước và dòng chảy làm xói mòn vật chất, tạo ra những kẽ hở sâu gần chân núi. Tuy nhiên, theo thời gian, quá trình xói mòn liên tục có thể gây ra lở đất, từ đó hạn chế sự phát triển của núi.
Xói mòn gây ra lở đất, do đó hạn chế sự phát triển của núi. (Hình minh họa).
Everest thường được coi là đỉnh cao nhất trên Trái đất, nhưng vẫn có những ứng cử viên khác cho danh hiệu “ngọn núi cao nhất thế giới”. Mauna Kea, một ngọn núi lửa không hoạt động ở Hawaii, là ngọn núi cao nhất thế giới NẾU được đo từ chân núi – sâu trong Thái Bình Dương – đến đỉnh.
Tổng chiều cao từ chân núi đến đỉnh Mauna Kea là 10.210 mét, cao hơn đỉnh Everest. Nhưng chân Mauna Kea nằm ở độ cao 6.000 mét dưới mực nước biển và đỉnh của nó cao 4.205 mét so với mực nước biển. Vì vậy, khi đo từ mực nước biển, đỉnh Everest cao hơn Mauna Kea hơn gấp đôi và đỉnh Everest là điểm cao nhất thế giới.
Những ngọn núi như Mauna Kea là những vật thể nặng nhưng chúng vẫn có sức nổi và đại dương đang gánh một phần trọng lượng của nó.
Trong Hệ Mặt trời, sao Kim có lực hấp dẫn kém hơn Trái đất một chút, nhưng do sức nóng cực lớn của hành tinh được mệnh danh là “địa ngục” này nên nó dễ dàng làm tan chảy các vật liệu dùng để xây dựng nên nó. núi cao.
- Tại sao ánh sáng bị bẻ cong bởi trọng lực?
- Mặt trời sưởi ấm Trái đất nhưng tại sao không gian lại lạnh?
- Tại sao việc leo đỉnh Everest phải bắt đầu lúc nửa đêm?
