Lễ hội thuyền rồng là gì?
Tết Đoan Ngọ là ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch hàng năm. Tùy từng vùng miền mà người ta gọi Tết Đoan Ngọ với những tên gọi khác nhau như Tết Đoan Dương, Tết giết sâu bọ…
Quan niệm của người xưa, Tết Nguyên đán là ngày lửa trong trời đất bốc lên. Với nông nghiệp, đây là thời điểm côn trùng nở rộ gây hại mùa màng nên người dân sẽ tiến hành tiêu diệt các loại này. Một số côn trùng cũng có thể được sử dụng làm thực phẩm.
Lễ hội Thuyền rồng không chỉ có mặt ở Việt Nam mà còn là ngày Tết cổ truyền của Trung Quốc, Nhật Bản hay Hàn Quốc…
Tết Đoan Ngọ 2023 rơi vào thứ Năm, ngày 22 tháng 6 dương lịch. Lễ cúng hội Thuyền Rồng bắt đầu vào buổi trưa, tức là giờ Ngọ, từ 11 giờ đến 13 giờ. Mâm cúng thường có hoa quả, rượu nếp, bánh gio…
Ngoài mâm lễ cúng, theo truyền thống, gia chủ còn chuẩn bị những lễ vật cúng với ý nghĩa mong muốn xua đi xui xẻo, đón những điều may mắn.
Ăn gì đêm giao thừa?
Không quá long trọng như Tết Nguyên đán hay Thanh minh nhưng Tết Đoan ngọ cũng là dịp mà mọi gia đình đều coi trọng. Vào ngày mùng 5 tháng 5 này, mỗi gia đình đều làm những món ăn quen thuộc để cúng tổ tiên. Một số trong số này bao gồm:
1. Bánh ú (bánh ú tro)
Bánh trôi hay còn gọi là bánh giò, bánh ú tro. Loại bánh này được làm từ gạo nếp ngâm trong nước tro thu được từ việc đốt cây khô.
Nếp sau khi ngâm sẽ được gói trong lá chuối. Bánh này có thể có nhân hoặc không nhân.
Bánh tro sau khi chín sẽ có màu nâu trong, khi ăn sẽ cảm nhận được độ mềm, dẻo và mát miệng. Người ta thường chấm bánh tro với mật mía vô cùng thơm ngon. Món bánh này cũng đặc biệt tốt cho hệ tiêu hóa.
Cách làm bánh tro rất đơn giản, bạn có thể tham khảo công thức sau:
Nguyên liệu cần có: Nếp cái hoa vàng (500g), muối, nước tro tàu (500ml), lá tre/ lá dong, dây trắng.
Đây là cách thực hiện:
– Nếp chọn hạt tròn, căng. Vo gạo thật sạch rồi để ráo nước.
– Pha 500ml nước tro Tàu với 1 lít nước và khuấy đều. Cho gạo nếp đã vo sạch vào ngâm. Thông thường, thời gian ngâm gạo sẽ kéo dài hơn 20 tiếng đồng hồ thì hạt gạo mới đủ độ mềm.
– Dùng tay vo nhẹ, nếu thấy nếp bị nát thì xả nếp với nước lạnh có rắc vài hạt muối rồi xóc lên.
– Lá tre rửa sạch, xếp thành hình phễu. Lót tiếp một lớp lá nữa ở dưới cùng, sau đó cho 1 thìa nếp vào. Gấp phần trên của lá tre lại rồi dùng dây lạt quấn chặt bánh lại. Thực hiện tuần tự cho đến khi lúa hết lá thì dừng.
– Cho bánh vào nồi, thêm nước xâm xấp mặt bánh rồi luộc khoảng 2-3 tiếng là bánh chín. Lấy bánh ra để nguội và thưởng thức.
Bánh tro truyền thống làm theo cách này ngon vô cùng. Bánh có màu hổ phách vô cùng bắt mắt. Bánh dai, mềm, thơm đặc trưng của gạo nếp thêm chút hương lá tre thật hấp dẫn.
Món bánh tro sẽ tròn vị hơn khi chấm với mật mía đặc.
2. Rượu nếp cái hoa vàng
Nếu hỏi ăn gì ngày Tết không thể không nhắc đến xôi và rượu.
Món ăn này được làm từ gạo nếp cái hoa vàng hoặc nếp cái. Gạo nếp được tuyển chọn kỹ lưỡng, hạt đều và bóng.
Người ta vo gạo và nấu chín sau khi để lên men trong vài ngày rồi thưởng thức. Rượu nếp ngon có vị cay nồng, thơm ngọt vừa đủ. Thời gian ủ và thưởng thức cơm rượu phải chính xác để món ăn này không bị chua, cay và khó ăn.
Theo quan niệm, trong những ngày Tết ăn xôi, rượu sẽ khiến vi khuẩn, côn trùng trong cơ thể say, dễ tiêu diệt hơn.
Để làm rượu nếp ngon cần có: Gạo nếp ngon (1kg), men rượu (1 túi).
Hướng dẫn cách làm rượu nếp ngon:
– Gạo nếp vo sạch ngâm khoảng 1 tiếng để khi chín hạt gạo nở đều, hạt tròn thơm ngon hơn.
– Cho gạo vào nồi, thêm nước và nấu chín. Lưu ý, gạo nếp hút rất ít nước nên bạn cần cho ít nước hơn gạo thường.
– Khi cơm chín, bạn xới xôi ra mâm sạch đợi nguội rồi rắc men lên. Dùng tay trộn đều hỗn hợp men cơm, sau đó cho vào lá chuối khô, gói lại rồi cho vào thố sành sứ đậy nắp kín.
– Với thời tiết mùa hè, chỉ cần khoảng 3-5 ngày là xôi của bạn sẽ chín và có thể ăn được.
Với cách làm rượu nếp này, những hạt cơm rượu sẽ vô cùng mọng nước, ngọt dịu và rất ngon. Khi ăn có chút cay cay, thơm thơm sẽ khiến bạn ăn mãi không muốn dừng.
3. Thịt vịt
Người miền Bắc thường chỉ ăn bánh tro, cơm rượu nhưng người miền Trung đặc biệt phải chuẩn bị thêm thịt vịt.
Sở dĩ thịt vịt có mặt trong mâm cỗ Tết Đoan ngọ vì tháng 5 là thời điểm thịt vịt ngon, thơm và béo. Đây là loại thực phẩm có tính lạnh nên rất thích hợp ăn trong những ngày hè nóng bức.
Không những thế, thịt vịt còn là món ăn vận đen, xua đi mọi điều xui xẻo và cầu mong một tháng mới nhiều may mắn.
Các món ngon từ thịt vịt cho ngày Tết được nhiều người lựa chọn là vịt luộc chấm nước mắm gừng hay vịt quay da giòn ngon.
Hướng dẫn luộc vịt ngon:
– Để tiết kiệm thời gian, bạn mua vịt đã làm sẵn, sau đó dùng muối và gừng đập dập chà xát bên ngoài rồi rửa sạch với nước để khử mùi hôi.
– Cho vịt đã làm sạch vào nồi, đổ nước xâm xấp mặt vịt, thêm vài miếng gừng, hành tím rồi bật bếp đun sôi.
– Dùng đũa chọc vào thịt vịt để kiểm tra xem vịt đã chín chưa. Nếu không có nước màu đỏ chảy ra thì vớt vịt ra đĩa để nguội rồi chặt miếng vừa ăn.
– Pha nước mắm tỏi gừng với hoặc chấm với xì dầu cũng là một gợi ý không tồi.
4. Vải – mận
Trên mâm cỗ cúng Tết Nguyên đán không thể thiếu hai loại trái cây quen thuộc trong tháng 5 đó là vải thiều và mận.
Theo quan niệm của người Việt, do vải và mận có tính nóng nên sau khi ăn xôi, côn trùng đã say, ăn thêm vải mận sẽ giúp tiêu diệt chúng tận gốc.
5. Chè nếp cẩm
Xôi là cái tên tiếp theo trong danh sách này. Người miền Bắc sẽ nấu chè đậu xanh, miền Trung sẽ là chè hạt sen, kê còn người miền Nam sẽ chọn chè trôi nước.
Những món chè ngon sẽ giúp mâm cỗ cúng ngày Tết thêm trọn vẹn.
Cách nấu chè đậu xanh cúng Tết Đoan Ngọ:
– Đậu xanh bóc vỏ, rửa sạch rồi ngâm khoảng 2 tiếng cho nở.
– Cho đậu xanh đã ngâm vào nồi, thêm nước ngập mặt đậu khoảng 1cm. Bật bếp đun sôi khoảng 20 phút, sau đó cho nước nóng và đun nhỏ lửa khoảng 15 phút.
– Pha loãng bột sắn dây rồi đổ từ từ vào nồi chè. Khuấy nhẹ tay để chè có độ sánh đặc mà không bị vón cục.
– Đun nước cốt dừa với đường cho đến khi sệt lại thì cho vani vào rồi tắt bếp.
– Múc chè đậu xanh ra bát, thêm nước cốt dừa lên trên là bạn đã có một bát chè cúng mùng 5/5 hoàn hảo.
Sau khi cúng gia tiên xong, gia chủ sẽ hạ mâm cúng để cả nhà được phù hộ.
Bài cúng Tết Đoan Ngọ theo Văn khấn Toàn thư:
Nam Mô A Di Đà Phật! Nam Mô A Di Đà Phật! Nam Mô A Di Đà Phật!
Con lạy chín phương trời, mười phương chư phật, mười phương chư phật.
Con lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ, chư vị thánh thần.
Con xin chào Ông Cảnh Thành Hoàng, Ông Bản Địa, Ông Bản Gia Táo Quân và các vị Thần Mặt Trời.
Con kính lạy Tổ Tiên, Hiền Châu, Hiền Sơ, Hương Linh (nếu cha, mẹ còn sống thì thay bằng Khám Tổ, Sơ Tổ).
Người được ủy thác của chúng tôi là…
Cư trú tại…
Hôm nay là ngày Canh Ngọ, chúng con sửa sang lư hương, sắm sửa lễ vật, hương hoa, trà quả dâng trước pháp đình.
Xin trân trọng kính mời Đức Chí Tôn, chư vị Đại Vương, Bản Thần Đất Đất, Ông Bản Gia Táo Quân, Ngũ Phương, Long Mạch, Thần Tài, cúi xin chư vị về trước án để chứng minh sự chân thành của bạn. , tận hưởng món quà.
Xin trân trọng kính mời các ông bà tổ tiên, ông bà tổ tiên,…, chúng con xin ngài thương xót con cháu chứng giám lòng thành hưởng thụ lễ vật.
Chưởng quỹ của ta lại mời cố chủ vào nhà này, đất này đồng tiền đồng phát, đồng phát hưởng, ban cho ta vương phủ, an cư lạc nghiệp. Bốn mùa không hạn, tám tiết hưởng thái bình thịnh trị.
Chúng con thành tâm đảnh lễ, trước tòa tôn nghiêm, cúi xin được che chở và độ trì.
Nam Mô A Di Đà Phật! Nam Mô A Di Đà Phật! Nam Mô A Di Đà Phật!
