Hơn 85m dưới lòng đất của thung lũng ống khói nổi tiếng ở Cappadocia (Türkiye), một thành phố khổng lồ đã tồn tại hàng nghìn năm.
Đi bộ qua Thung lũng Tình yêu của Cappadocia, những cơn gió dữ dội cuốn đất tơi xốp vào không trung. Những sườn đồi màu hồng và màu vàng tô điểm cho khung cảnh trùng khớp với những hẻm núi màu đỏ thẫm và những khối đá hình ống khói thấp thoáng phía xa. Nơi này khô cằn, nóng, nhiều gió và đẹp. Hàng thiên niên kỷ trước, môi trường núi lửa ở trung tâm Türkiye này đã chạm khắc các ngọn tháp xung quanh thành hình nón. Những “ống khói cổ tích” này hiện thu hút hàng triệu du khách đi bộ đường dài hoặc lên khinh khí cầu để ngắm cảnh.
Derinkuyu gồm 18 tầng hầm được đào sâu hơn 85m dưới lòng đất
Nhưng bên dưới bề mặt của Cappadocia, một kỳ quan có kích thước khổng lồ không kém đã ẩn nấp trong nhiều thế kỷ – một thành phố ngầm có thể che giấu tới 20.000 cư dân. Thành phố cổ Elengubu, ngày nay được gọi là Derinkuyu, nằm sâu hơn 85 mét dưới bề mặt Trái đất. Là thành phố ngầm được khai quật lớn nhất trên thế giới, nó đã được sử dụng gần như liên tục trong hàng nghìn năm, đổi chủ từ người Phrygians sang người Ba Tư rồi đến người theo đạo Cơ đốc Byzantine.
Cuối cùng nó đã bị bỏ hoang vào những năm 1920 bởi người Hy Lạp Cappadocia, sau khi họ phải đối mặt với thất bại trong Chiến tranh Hy Lạp-Thổ Nhĩ Kỳ và tất cả đều chạy trốn về Hy Lạp. Không chỉ có những căn phòng hang động này kéo dài hàng trăm mét, mà hơn 200 vùng lân cận ngầm, riêng biệt trong khu vực có thể được kết nối thông qua các đường hầm này, tạo ra một mạng lưới ngầm khổng lồ.
Theo hướng dẫn viên Suleman, Derinkuyu được “tái khám phá” vào năm 1963 bởi một người dân địa phương ẩn danh, người liên tục đánh mất gà của mình. Trong lúc sửa nhà, anh phát hiện đàn gà đã biến mất qua một vết nứt nhỏ dưới tầng hầm. Sau khi điều tra sâu hơn, anh phát hiện ra một lối đi tối tăm. Đây là lối vào đầu tiên trong số hơn 600 lối đi được tìm thấy trong các ngôi nhà riêng dẫn đến thành phố ngầm Derinkuyu.
Công việc khai quật bắt đầu ngay lập tức, để lộ ra một mạng lưới chằng chịt những ngôi nhà, kho thóc, chuồng ngựa, trường học, nhà máy rượu và thậm chí cả một nhà thờ. Đó là cả một nền văn minh được ẩn giấu an toàn dưới lòng đất. Thành phố hang động nhanh chóng được hàng ngàn khách du lịch ghé thăm và vào năm 1985, khu vực này đã được thêm vào danh sách Di sản Thế giới của Unesco.
Ngày chính xác thành phố được xây dựng vẫn còn gây tranh cãi, nhưng cuốn sách Anabasis, được viết bởi Xenophon của Athens vào khoảng năm 370 trước Công nguyên, là cuốn sách cổ nhất đề cập đến Derinkuyu. Trong cuốn sách, ông đề cập rằng người Anatolia, ở hoặc gần Cappadocia, sống dưới lòng đất thay vì trong các hang động bên vách đá điển hình của vùng.
Theo Andrea De Giorgi, phó giáo sư nghiên cứu lịch sử tại Đại học Florida (Mỹ), Cappadocia đặc biệt thích hợp với kiểu công trình ngầm này bởi đất thiếu nước và đá dễ uốn, dễ tạo hình. Ông nói: “Địa hình của khu vực cho phép đào các khoảng trống dưới lòng đất, đồng thời giải thích rằng việc chạm khắc đá tuff ở địa phương khá dễ dàng, chỉ cần những dụng cụ đơn giản như xẻng và xẻng. cái cuốc.
Nhưng ai là người đứng sau các tác phẩm của Derinkuyu vẫn còn là một bí ẩn. Theo A. Bertini, một chuyên gia về Địa Trung Hải, nền móng cho mạng lưới các hang động ngầm thường được cho là do người Hittite tạo ra, “những người có thể đã khai quật được vài tầng đầu tiên khi họ bị người Phrygian tấn công vào khoảng năm 1200 TCN”. Lý thuyết này được hỗ trợ bởi các đồ tạo tác từ thời Hittite được tìm thấy bên trong Derinkuyu.
Tuy nhiên, phần lớn thành phố có thể được xây dựng bởi người Phrygians, những kiến trúc sư lành nghề thời kỳ đồ sắt vào khoảng cuối thiên niên kỷ thứ nhất trước Công nguyên.
Ngày nay, bạn có thể trải nghiệm cuộc sống dưới lòng đất chỉ với 60 lira Thổ Nhĩ Kỳ (56 nghìn đồng). Đi xuống những đường hầm hẹp, mốc meo, với những bức tường bị muội than đốt cháy hàng thế kỷ. Trong ánh đèn lờ mờ, những phiến đá tròn nặng nửa tấn chắn ngang lối vào mỗi tầng, chỉ có thể di chuyển từ bên trong. Những lỗ nhỏ ở giữa những cánh cửa khổng lồ này sẽ cho phép cư dân tấn công những kẻ xâm lược trong khi vẫn duy trì khoảng cách an toàn.
Mỗi tầng của thành phố đã được thiết kế cho mục đích sử dụng cụ thể. Gia súc được nhốt trong chuồng gần mặt đất nhất để giảm mùi hôi và khí độc do gia súc thải ra, cũng như cung cấp một lớp cách nhiệt ấm áp trong những tháng lạnh giá. Các tầng tiếp theo của thành phố có nhà ở, hầm rượu, trường học và không gian hội họp. Nằm trên tầng hai là một trường truyền giáo Byzantine truyền thống với trần hình vòm độc đáo và các phòng học liền kề. Theo ông De Giorgi, “bằng chứng về việc sản xuất rượu vang dựa trên sự hiện diện của các hầm rượu, thùng để ép và vò hai quai”. Những căn phòng chuyên dụng này cho thấy cư dân Derinkuyu đã sẵn sàng dành hàng tháng trời dưới lòng đất.
Nhưng ấn tượng nhất vẫn là hệ thống thông gió phức hợp và giếng nước được bảo vệ, hai thứ cung cấp không khí trong lành và nước sạch cho toàn thành phố. Trên thực tế, người ta cho rằng việc xây dựng ban đầu của Derinkuyu tập trung vào hai yếu tố thiết yếu này. Hơn 50 trục thông gió, cho phép luồng không khí tự nhiên di chuyển giữa các ngôi nhà và hành lang, được phân bố khắp thành phố để tránh nguy cơ bị tấn công có thể phá hủy nguồn không khí của chúng. Giếng nước được đào sâu hơn 55m, giúp người dân ở sâu bên dưới lấy nước dễ dàng.
Dù được xây dựng khéo léo nhưng Derinkuyu không phải là thành phố ngầm duy nhất ở Cappadocia. Với diện tích 445 km2, nó chỉ là thành phố lớn nhất trong số 200 thành phố ngầm bên dưới đồng bằng Anatolian. Nhiều thành phố trong số này được kết nối với Derinkuyu thông qua các đường hầm được đào cẩn thận, với một số đường hầm kéo dài tới 9km. Tất cả đều được trang bị các lối thoát hiểm trong trường hợp cần thiết phải quay trở lại mặt đất ngay lập tức. Nhưng những bí mật ẩn giấu của Cappadocia vẫn chưa được khám phá. Vào năm 2014, một thành phố ngầm mới và có khả năng lớn hơn đã được tìm thấy bên dưới thành phố Nevsehir ở trung tâm Anatolia.
