Theo CNN, cách đây 10 năm, thủ đô Bắc Kinh của Trung Quốc thường xuyên bị bao phủ bởi sương mù dày đặc màu vàng và xám, dày đến mức che khuất gần như toàn bộ tầm nhìn. Người dân đóng cửa sổ, đeo khẩu trang và bật máy lọc không khí để thoát khỏi cái được gọi là “ngày tận thế không khí” ở Bắc Kinh.
Chất lượng không khí tệ đến mức nổi tiếng toàn cầu và các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã phải phát động “cuộc chiến chống ô nhiễm” trị giá hàng tỷ USD.
Một thập kỷ trôi qua, những nỗ lực đó đang mang lại kết quả. Theo báo cáo mới công bố ngày 29/8, mức độ ô nhiễm của Trung Quốc năm 2021 đã giảm 42% so với năm 2013, đây là câu chuyện thành công hiếm hoi ở khu vực mà ô nhiễm ngày càng gia tăng. nghiêm trọng hơn ở một số nơi, trong đó có Nam Á.
Một ngày ô nhiễm nặng ở Bắc Kinh ngày 22/12/2015. Ảnh: AFP
Báo cáo Chỉ số chất lượng cuộc sống không khí hàng năm do Viện Chính sách năng lượng thuộc Đại học Chicago (Mỹ) thực hiện ca ngợi “thành công đáng kinh ngạc trong việc chống ô nhiễm” của Trung Quốc .
Báo cáo cho biết mức độ ô nhiễm toàn cầu giảm nhẹ trong khoảng thời gian từ năm 2013 đến năm 2021, “hoàn toàn nhờ những cải thiện ở Trung Quốc” . Nếu không có sự cải thiện ở Trung Quốc, mức độ ô nhiễm trung bình của thế giới sẽ tăng lên.
Báo cáo cho biết sự cải thiện này có nghĩa là tuổi thọ trung bình của công dân Trung Quốc hiện đã tăng hơn 2,2 năm.
Các thành phố của Trung Quốc từng thống trị bảng xếp hạng toàn cầu về chất lượng không khí tồi tệ nhất thế giới; trong khi một số vẫn còn trong danh sách đó, thì trong nhiều trường hợp, chúng đã bị các thành phố ở Nam Á và Trung Đông vượt qua.
Vào năm 2021, Bắc Kinh đã ghi nhận chất lượng không khí hàng tháng tốt nhất kể từ khi bảng xếp hạng được đưa ra vào năm 2013. Bộ trưởng Môi trường Trung Quốc cho biết vào thời điểm đó : “Blue Beijing đã dần trở thành bình thường mới của chúng tôi” .
Tuy nhiên, báo cáo cũng cảnh báo vẫn còn nhiều việc phải làm vì Trung Quốc vẫn là quốc gia ô nhiễm thứ 13 trên thế giới. Và mức độ ô nhiễm dạng hạt của Bắc Kinh – những hạt ô nhiễm nhỏ nhưng cực kỳ nguy hiểm có thể vượt qua khả năng phòng vệ thông thường của cơ thể con người – vẫn cao hơn 40% so với nơi ô nhiễm nhất nước Mỹ. .
Báo cáo cho biết, mặc dù mức độ ô nhiễm hạt của Trung Quốc nằm trong tiêu chuẩn quốc gia của nước này, nhưng chúng “vượt quá đáng kể” hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Tuy nhiên, những tiến bộ đạt được ở Trung Quốc cho thấy sự thay đổi là có thể thực hiện được nếu chính phủ và người dân sẵn sàng và nỗ lực.
Chẳng hạn, báo cáo cho biết, kể từ năm 2014, chính phủ Trung Quốc đã hạn chế số lượng ô tô lưu thông trên đường ở các thành phố lớn; cấm xây dựng mới các nhà máy than ở những khu vực ô nhiễm nhất; cắt giảm khí thải hoặc đóng cửa các nhà máy hiện có; và giảm các hoạt động công nghiệp gây ô nhiễm cao như sản xuất sắt thép.
Báo cáo cho biết: “Làm nền tảng cho những hành động đó là các yếu tố chung: ý chí chính trị và các nguồn lực, cả về con người và tài chính, đã hỗ trợ lẫn nhau”. “Là công chúng và các nhà lập kế hoạch. Nếu một chính sách có những công cụ này, khả năng hành động sẽ cao hơn nhiều.”
Không khí chết người ở Nam Á
Trong khi đó, ở một số nơi khác, tình hình ngày càng tồi tệ.
Báo cáo cho biết Nam Á hiện là “trung tâm ô nhiễm toàn cầu”, nơi 4 quốc gia ô nhiễm không khí nhất – Bangladesh, Ấn Độ, Nepal và Pakistan – chiếm gần 1/4 dân số thế giới.
Báo cáo cho biết thêm rằng ở mỗi quốc gia này, một người trung bình đang mất đi 5 năm tuổi thọ do ô nhiễm không khí. Con số đó thậm chí còn cao hơn ở những khu vực ô nhiễm nhất.
Học sinh Ấn Độ bịt mũi khi đi bộ đến trường giữa sương mù dày đặc ở New Delhi ngày 8/11/2017. Ảnh: AFP
Trong khi ô nhiễm không khí đã giảm đều đặn ở Trung Quốc trong những năm qua, thì nó lại gia tăng ở Nam Á đến mức có tác động đến tuổi thọ lớn hơn cả hút thuốc lá hoặc nước không an toàn.
Ở Ấn Độ, nguy cơ đặc biệt cao, một phần do mật độ dân số và số người sống ở các khu đô thị bị ô nhiễm nặng. Báo cáo cho biết đến năm 2021, mức độ ô nhiễm dạng hạt của Ấn Độ sẽ cao gấp 10 lần so với hướng dẫn của WHO.
Theo báo cáo, các quốc gia này đã chứng kiến sự tăng trưởng dân số, phát triển kinh tế và công nghiệp hóa bùng nổ trong 20 năm qua. Nhu cầu năng lượng và sử dụng nhiên liệu hóa thạch cũng tăng vọt. Chỉ riêng ở Bangladesh, số lượng ô tô trên đường đã tăng gấp ba lần từ năm 2010 đến năm 2020.
Các hoạt động khác như đốt rơm rạ trên đồng mà nhiều nông dân sử dụng khi thu hoạch mùa màng và sử dụng lò gạch cũng góp phần làm gia tăng ô nhiễm không khí.
Báo cáo cho biết chính phủ các nước này đã bắt đầu đưa ra các sáng kiến và chính sách nhằm giảm ô nhiễm không khí, nhưng có thể phải đối mặt với nhiệm vụ khó khăn hơn do sự khác biệt về sức mạnh kinh tế. kinh tế và cơ sở hạ tầng.
Báo cáo cho biết: “Các quốc gia đang trải qua tình trạng ô nhiễm tồi tệ nhất hiện nay không có các công cụ cần thiết để thu hẹp những lỗ hổng quản lý chất lượng không khí cơ bản này”, chẳng hạn như thiết lập dữ liệu chất lượng không khí đáng tin cậy và có thể truy cập công khai.
Châu Phi, một điểm nóng ô nhiễm không khí khác, cũng phải đối mặt với những khó khăn tương tự. Mặc dù có các quỹ toàn cầu lớn để giúp các nước châu Phi chống lại các rủi ro về sức khỏe như HIV/AIDS, sốt rét và bệnh lao nhưng không có quỹ tương tự nào dành riêng cho việc chống ô nhiễm không khí.
Báo cáo cho biết thêm viện trợ từ các tổ chức quốc tế và các nhà tài trợ tư nhân có thể giúp ích rất nhiều trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng cần thiết, nhưng “điều đó hiện không xảy ra”.
